рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 рдпрд╣ рдЙрдкрдмрди्рдзिрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рд░ाрдЬ्рдпाрдзीрди рдиौрдХрд░िрдпों рдпा рдкрджों рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рддि рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рд╕рдм рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рд▓िрдП рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдорддा рд╣ोрдЧी। рд░ाрдЬ्рдпाрдзीрди рдиौрдХрд░ी рдпा рдкрдж рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдХेрд╡рд▓ рдзрд░्рдо, рдоूрд▓рд╡ंрд╢, рдЬाрддि, рд▓िंрдЧ, рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдо, рдЬрди्рдо-рд╕्рдеाрди, рдиिрд╡ाрд╕ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдХिрд╕ी рдиाрдЧрд░िрдХ рдХो рдЕрдкाрдд्рд░ рдирд╣ीं рд╕рдордЭा рдЬाрдпрдЧा рдФрд░ рди рд╣ी рд╡िрднेрдж рдХिрдпा рдЬाрдпрдЧा। рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдоाрдирддा рдХे рд╕ाрдоाрди्рдп рдиिрдпрдо рдХे рддीрди рдЕрдкрд╡ाрдж рд╣ैं рдЬो рдЦंрдб 3, 4, 5 рдоें рдЙрд▓्рд▓िрдЦिрдд рд╣ैं।
рдз्рдпाрди рд░рд╣े рдХि рдЕрдиुреж 16 рдХेрд╡рд▓ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдЕрдзीрди рдиौрдХрд░िрдпों рдоें рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдоाрдирддा рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдЧैрд░-рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░िрдпों рдоें рдпрд╣ рдЕрдзिрдХाрд░ рдирд╣ीं рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ै। рдпрд╣ рд╕ंрд╡िрджा рд╕рдо्рдмрди्рдзी рд╕ेрд╡ाрдУं рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рд▓ाрдЧू рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП, рдПрд╕реж рдХेреж рдЕрдЪ्рдпुрддрди рдмрдиाрдо рдХेрд░рд▓ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рдк्рд░ाрд░्рдеी рдХो рд╕рд░рдХाрд░ी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ों рдоें рджूрдз рдЖрдкूрд░्рддि рдХрд░рдиे рдХा рдаेрдХा рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рджिрдпा рдеा, рдХिрди्рддु рдмाрдж рдоें рдпрд╣ рд░рдж्рдж рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рджूрд╕рд░ों рдХो рджे рджिрдпा рдЧрдпा рдЬो рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╕рд╣рдХाрд░ी рджुрдЧ्рдз рд╕ंрд╕्рдеा рдеी। рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдиिрд░्рдгрдп рджिрдпा рдХि рд╕рд░рдХाрд░ рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рдирд╣ीं рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдаेрдХेрджाрд░ рдХो рдаेрдХा рд╕ंрд╡िрджा рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рджिрдпा рдЧрдпा рдеा, рд╡рд╣ рдХोрдИ рд▓ोрдХ-рд╕ेрд╡рдХ рдирд╣ीं рдеा। рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдаेрдХा рджेрдиा рдЕрдиुреж 16 рдХे рдЕрд░्рдеाрди्рддрд░्рдЧрдд рдиिрдпोрдЬрди рдирд╣ीं рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рд░ाрдЬ्рдпाрдзीрди рдиौрдХрд░िрдпों рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдоाрдирддा рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдПрдХ рд╡рд░्рдЧ рдХे рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХो рд╕рдоाрдирддा рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा рди рдХि рдкृрдердХ् рдПрд╡ं рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░ рд╡рд░्рдЧों рдХे рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХो рд╕рдоाрдирддा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा। рдпрд╣ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдпрд╣ рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдиाрдЧрд░िрдХ рдХो рдЙрд╕рдХी рдпोрдЧ्рдпрддा рдПрд╡ं рдк्рд░рддिрднा рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдЕрдзीрди рдиौрдХрд░िрдпों рдоें рдиिрдпुрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рд╕рдоाрди рдЕрд╡рд╕рд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЬाрдпрдЧा।
рдз्рдпाрди рд░рд╣े рдХि рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдорддा рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп рдЕрд░्рд╣рддाрдУं рдпा рдоाрдирджрдг्рдбों рдХा рдЙрди्рдоूрд▓рди рдирд╣ीं рд╣ै। рдЕрдиुреж 16 рд░ाрдЬ्рдп рдХो рдкूрд░्рдг рдЕрдзिрдХाрд░ рджेрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд▓ोрдХ-рд╕ेрд╡ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдЕрд░्рд╣рддाрдУं рдПрд╡ं рдоाрдирджрдг्рдбों рдХो рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХрд░ рд╕рдХे। рд░ाрдЬ्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдЕрд░्рд╣рддाрдУं рдоें рдоाрдирд╕िрдХ рдпोрдЧ्рдпрддा рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рдкुрд╖्рдЯि, рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди, рдиैрддिрдХ рд╕्рддрд░ рдФрд░ рдЬрдирд╣िрдд рдЖрджि рднी рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ैं। рдЬिрди рдиौрдХрд░िрдпों рдоें рддрдХрдиीрдХी рдЬ्рдЮाрди рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै, рдЙрдирдХे рд▓िрдП рддрдХрдиीрдХी рдЕрд░्рд╣рддाрдпें рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै। рдк्рд░рдд्рдпाрд╢िрдпों рдХे рдкूрд░्рд╡ рдЪрд░िрдд्рд░ рдЖрджि рдХे рдмाрд░े рдоें рднी рд╡िрдЪाрд░ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рддрдеा рдЙрдирдоें рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди рдмрдиाрдпे рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдиिрдпрдо рднी рдмрдиाрдпे рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдХिрди्рддु рд╢рд░्рдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЪрдпрди рдХी рдХрд╕ौрдЯी рдордирдоाрдиे рдвंрдЧ рдХी рди рд╣ो। рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдоाрдирджрдг्рдб рдФрд░ рдкрдж рдпा рдиिрдпुрдХ्рддि рдоें рдпुрдХ्рддिрдпुрдХ्рдд рд╕рдо्рдмрди्рдз рдХा рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдкрдж рдХी рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╣ी рдЕрд░्рд╣рддा рдХा рдоाрдирджрдг्рдб рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдпे; рдЙрджाрд╣рд░рдг – рдоैрд╕ूрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдмрдиाрдо рдкीреж рдирд░рд╕िंрд╣рд░ाрд╡ рдХा рдиिрд░्рдгрдп।
рдкाрдг्рдбुрд░ंрдЧ рдмрдиाрдо рдЖрди्рдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд▓ोрдХ рд╕ेрд╡ा рдЖрдпोрдЧ рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рдкिрдЯीрд╢рдирд░ рдЖрди्рдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдЪुрдиाрд╡ рдХे рдЧुрдг्рдЯूрд░ рдЬिрд▓े рдоें рд╡рдХाрд▓рдд рдХрд░рддा рдеा। рд╡рд╣ рдоुрди्рд╕िрдл рдХे рдкрдж рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдк्рд░рдд्рдпाрд╢ी рдеा рдЬिрд╕рдХे рд▓िрдП рд▓ोрдХ рд╕ेрд╡ा рдЖрдпोрдЧ рдиे рдЖрд╡ेрджрди-рдкрдд्рд░ рдЖрдорди्рдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдеा। рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдоें рдЗрд╕ рдкрдж рдХे рд▓िрдП рдЬिрди рдЕрд░्рд╣рддाрдУं рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдеा, рдЙрдирдоें рд╕े рджो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдеीं-
1- рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рд╡िрдзि рдХा рдЬ्рдЮाрди рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै, рддрдеा
2- рдЖрд╡ेрджрди-рдкрдд्рд░ рджेрдиे рдХे рд╕рдордп рдк्рд░рдд्рдпाрд╢ी рдЖрди्рдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдоें рд╡рдХाрд▓рдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ो।
рдкिрдЯीрд╢рдирд░ рдЗрд╕ рдкрдж рдХे рд▓िрдП рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рд╕рднी рдЕрд░्рд╣рддाрдпें рд░рдЦрддा рдеा, рдХिрди्рддु рд╡рд╣ рдЖрди्рдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдоें рд╡рдХाрд▓рдд рдирд╣ीं рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा। рд▓ोрдХ рд╕ेрд╡ा рдЖрдпोрдЧ рдиे рдЙрд╕рдХे рдЖрд╡ेрджрди-рдкрдд्рд░ рдХो рдЗрд╕ рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЕрд╕्рд╡ी- рдХाрд░ рдХрд░ рджिрдпा рдеा рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рдЖрди्рдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдоें рд╡рдХाрд▓рдд рдирд╣ीं рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा। рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдЗрд╕ рдиिрдпрдо рдХो рддрдеा рдЙрд╕рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдЬाрд░ी рдХी рдЧрдпी рдЕрдзिрд╕ूрдЪрдиा рдХो рдЕрд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा, рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдЕрд░्рд╣рддा рдоें рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдоें рд╡рдХाрд▓рдд рдХрд░рдиा рдФрд░ рдк्рд░рдд्рдпाрд╢ी рдж्рд╡ाрд░ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рд╡िрдзिрдпों рдХे рдЬ्рдЮाрди рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХे рдмीрдЪ рдХोрдИ рдпुрдХ्рддिрд╕ंрдЧрдд рд╕ंрдмंрдз рдирд╣ीं рдеा। рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рд╡िрдзिрдпों рдХा рдЬ्рдЮाрди рдХिрд╕ी рднी рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдоें рд╡рдХाрд▓рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╡рдХीрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрд╕рдж्рднाрд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рд░рд╡ाрдИ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдХिрдпे рдЧрдпे рд╡िрднेрдж рд╕े рднी рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рд╣ोрддा рд╣ै। рдк्рд░ाрджेрд╢िрдХ рдк्рд░рдмрди्рдзрдХ рдмрдиाрдо рдкрд╡рдирдХुрдоाрд░ рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рдк्рд░рдд्рдпрд░्рдеी рдХे рд╕्рдеाрдиाрдкрди्рди рдкрдж рд╕े рдЕрдкрдиे рдЕрдзिрд╖्рдаाрдпी рдкрдж рдкрд░ рдк्рд░рддिрд╡рд░्рддिрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдк्рд░рддिрд╡рд░्рддिрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдЖрджेрд╢ рдоें рдк्рд░рддिрд╡рд░्рддрди рдХा рдХाрд░рдг рдпрд╣ рдмрддाрдпा рдЧрдпा рдеा рдХि рд╡рд╣ рдЙрдЪ्рдЪрддрд░ рдкрдж рдкрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдХे рдпोрдЧ्рдп рдирд╣ीं рд╣ै। рдк्рд░рдд्рдпрд░्рдеी рд╕े рдХрдиिрд╖्рда рд╡्рдпрдХ्рддि рднी рдЙрдЪ्рдЪрддрд░ рдкрджों рдкрд░ рд╕्рдеाрдиाрдкрди्рди рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рдк्рд░рддिрд╡рд░्рддрди рдЖрджेрд╢ рдоें рдПрдХ рдУрд░ рддो рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпे рдЧрдпे рд╕рд░ाрд╣рдиीрдп рдХाрд░्рдп рдХी рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рдХी рдЧрдИ рдеी рдФрд░ рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдЙрд╕рдХी рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЕрд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╢िрдХाрдпрддें рдФрд░ рдк्рд░рддिрдХूрд▓ рдЯिрдк्рдкрдгिрдпां рднी рдХी рдЧрдИ рдеीं। рдк्рд░рдд्рдпрд░्рдеी рдХो рдЕрдкрдиी рд╕рдлाрдИ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиे рдХा рдХोрдИ рдЕрд╡рд╕рд░ рдирд╣ीं рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиिрд░्рдгрдп рджिрдпा рдХि рдЕрд╕рдж्рднाрд╡рдиाрдкूрд░्рдг рдХाрд░्рд░рд╡ाрдИ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рдк्рд░рддिрд╡рд░्рддрди рдХा рдЖрджेрд╢ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдХрд░рддा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдк्рд░рдд्рдпрд░्рдеी рдХे рдк्рд░рддिрд╡рд░्рддрди рдХा рдХोрдИ рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдХाрд░рдг рдирд╣ीं рдмрддाрдпा рдЧрдпा рдеा।
рд▓ोрдХ-рд╕ेрд╡ा рдоें рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдоाрдирддा рдХा рдЕрд░्рде рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХे рдПрдХ рд╡рд░्рдЧ рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХे рдмीрдЪ рд╕рдоाрдирддा рд╕े рд╣ै, рдкृрдердХ् рдФрд░ рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░ рд╡рд░्рдЧ рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХे рдмीрдЪ рд╕рдоाрдирддा рд╕े рдирд╣ी। рдЖрд▓ рдЗрдг्рдбिрдпा рд╕्рдЯेрд╢рдирдоाрд╕्рдЯрд░्рд╕ рдПрд╕ोрд╕िрдпेрд╢рди рдмрдиाрдо рдЬрдирд░рд▓ рдоैрдиेрдЬрд░ рд╕ेрди्рдЯ्рд░рд▓ рд░ेрд▓рд╡े рдХा рд╡ाрдж рдЗрд╕рдХा рдЕрдЪ्рдЫा рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ै। рдЗрд╕ рдоाрдорд▓े рдоें рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдЙрд╕ рдиिрдпрдо рдХो, рдЬिрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЧाрд░्рдбों рдХी рд╣ाрдпрд░ рдЧ्рд░ेрдб рд╕्рдЯेрд╢рди рдоाрд╕्рдЯрд░ рдХे рдкрдж рдкрд░ рд░ोрдб рд╕ाрдЗрдб рд╕्рдЯेрд╢рди рдоाрд╕्рдЯрд░ों рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рдкрд╣рд▓े рдкрджोрди्рдирддि рд╣ो рдЬाрддी рдеी, рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा। рд░ोрдб рд╕ाрдЗрдб рд╕्рдЯेрд╢рди рдоाрд╕्рдЯрд░ рдФрд░ рдЧाрд░्рдбों рдХी рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рднрд░्рддी рдХी рдЬाрддी рд╣ै, рдЙрд╕рдХी рдЕрд▓рдЧ- рдЕрд▓рдЧ рдЯ्рд░ेрдиिंрдЧ рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирдХी рдкрджोрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд░ाрд╕्рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЙрдирдХे рджो рднिрди्рди рддрдеा рдкृрдердХ् рд╡рд░्рдЧ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрддः рдЙрдирдХी рдкрджोрди्рдирддि рдХे рдоाрдорд▓ों рдоें рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдоाрдирддा рдпा рдЕрд╕рдоाрдирддा рдХрд░рдиे рдХा рдХोрдИ рдк्рд░рд╢्рди рд╣ी рдирд╣ीं рдЙрдарддा рд╣ै। рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХे рджो рднिрди्рди рддрдеा рдкृрдердХ् рд╡рд░्рдЧों рдХे рд▓िрдпे рдкрджोрди्рдирддि рдХे рдиिрдпрдо рднी рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрдиे рдЪाрд╣िрдпे।
рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдиुреж 16 рд░ाрдЬ्рдп рдХो рд▓ोрдХ-рд╕ेрд╡ा рдоें рд╡िрднिрди्рди рд╢्рд░ेрдгिрдпों рдХी рд╕ृрд╖्рдЯि рдХрд░рдиे рдХा рднी рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП, 1944 рдоें рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдПрдХ рдЖрджेрд╢ рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдпрдХрд░ рд╕ेрд╡ाрдУं рдХा рдкुрдирд░्рдЧрдарди рдХिрдпा рдФрд░ рдЖрдпрдХрд░ рдЕрдлрд╕рд░ों рдХी рдПрдХ рд╢्рд░ेрдгी рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рджो рд╢्рд░ेрдгिрдпां рдмрдиा рджी рдЧрдпीं। рдЗрдирдоें рд╕े рдПрдХ рдк्рд░рдердо рд╢्рд░ेрдгी рд╣ुрдИ рдФрд░ рджूрд╕рд░ी рдж्рд╡िрддीрдп рд╢्рд░ेрдгी। рдж्рд╡िрддीрдп рд╢्рд░ेрдгी рдоें рд╡े рдЕрдлрд╕рд░ рд░рдЦे рдЧрдпे рдЬो рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЖрдпрдХрд░ рдЕрдлрд╕рд░ рдеे। рдиिрдпрдо рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдк्рд░рдердо рд╢्рд░ेрдгी рдХे рдЖрдпрдХрд░ рдЕрдлрд╕рд░, рд╕рд╣ाрдпрдХ рдХрдоिрд╢्рдирд░ рдХे рдкрдж рдкाрдиे рдпोрдЧ्рдп рдеे। рдХिрди्рддु рдж्рд╡िрддीрдп рдХे рд╢्рд░ेрдгी рдХे рдЖрдпрдХрд░ рдЕрдлрд╕рд░ рдРрд╕े рдкрдж рдкрд░ рддрд░рдХ्рдХी рд╕े рдкрд╣рд▓े рдк्рд░рдердо рд╢्рд░ेрдгी рдХे рдЕрдлрд╕рд░ рдкрдж рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХे рдмाрдж рд╣ी рдкा рд╕рдХрддे рдеे। рдк्рд░ाрд░्рдеी рдиे рдЗрд╕ рдиिрдпрдо рдХो рдЕрдиुреж 16 рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдмрддाрдпा, рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ рдиिрдпрдо рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдк्рд░рдердо рд╢्рд░ेрдгी рдХे рдЕрдлрд╕рд░ों рдХी рд╕ीрдзे рдЙрдЪ्рдЪрддрд░ рдкрджों рдкрд░ рдкрджोрди्рдирддि рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै, рдХिрди्рддु рдж्рд╡िрддीрдп рд╢्рд░ेрдгी рдХे рдЕрдлрд╕рд░ों рдХो рдЙрдЪ्рдЪрддрд░ рдкрджों рдкрд░ рдкрджोрди्рдирддि рдХे рд╕рдоाрди рдЕрд╡рд╕рд░ рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЕрддः рдпрд╣ рдЕрдиुреж 16 рдХा рдЙрд▓्рд▓ंрдШрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдк्рд░ाрд░्рдеी рдХी рдЗрд╕ рджрд▓ीрд▓ рдХो рдЕрд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдиिрдпрдо рдХो рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा। рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдХрд╣ा рдХि рдЕрдиुреж 16 рдХा рдЙрд▓्рд▓ंрдШрди рддрдм рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдм рдПрдХ рд╢्рд░ेрдгी рдоें рд╡िрднिрди्рди рдкрджों рдХो рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХे рдмीрдЪ рдкрджोрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рдЕрд╕- рдоाрдирддा рдмрд░рддी рдЬाрддी рд╣ै, рдХिрди्рддु рд╡िрднिрди्рди рд╢्рд░ेрдгी рдХे рдкрджों рдХो рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рдкрджोрди्рдирддि рдХे рд╕рдоाрди рдЕрд╡рд╕рд░ рдХा рджाрд╡ा рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдоाрдорд▓े рдоें рдЕрдлрд╕рд░ों рдХी рджो рдкृрдердХ् рд╢्рд░ेрдгिрдпाँ рд╣ैं, рдЕрддः рдЙрдирдХी рдкрджोрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдиिрдпрдоों рдХा рд╣ोрдиा рдЕрдиुреж 16 рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдирд╣ीं рд╣ै, рджेрдЦिрдпे- рдХिрд╢ोрд░ी рдмрдиाрдо рднाрд░рдд рд╕ंрдШ, рдкंрдЬाрдм рд░ाрдЬ्рдп рдмрдиाрдо рдЬोрдЧिрди्рджрд░ рд╕िंрд╣, рд╡्рдпрдо्рдмрдХ рд▓ाрд▓ рдмрдиाрдо рднाрд░рдд рд╕ंрдШ рдФрд░ рд╢्рдпाрдо рд╕ुрди्рджрд░ рдмрдиाрдо рднाрд░рдд рд╕ंрдШ рдХे рдиिрд░्рдгрдпों рдХो।
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (1) рдХेрд╡рд▓ рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рдиिрдпुрдХ्рддिрдпों рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рд╣ी рдирд╣ीं, рд╡рд░рди् рдкрджोрди्рдирддि рдЖрджि рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рднी рд▓ाрдЧू рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрдиुреж 16 (1) рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд 'рдиिрдпोрдЬрди рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдоाрдорд▓े' рдкрджाрд╡рд▓ी рдпрд╣ рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддी рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХेрд╡рд▓ 'рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рдиिрдпुрдХ्рддिрдпों' рдХे рдоाрдорд▓ों рддрдХ рд╣ी рд╕ीрдоिрдд рдирд╣ीं рд╣ै, рд╡рд░рди् рдЗрд╕рдоें рдиिрдпुрдХ्рддि рд╕ंрдмंрдзी рдЕрдиुрд╡рд░्рддी рдмाрддें рднी рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ैं, рдЬैрд╕ा рдкрджोрди्рдирддि, рдкрджрдЪ्рдпुрддि, рд╡ेрддрди, рдкрджोрдд्рддрд░, рдЕрд╡рдХाрд╢, рдЧ्рд░ेрдЪ्рдпुрдЯी, рдкेрди्рд╢рди рдФрд░ рдЕрдзिрд╡ाрд░्рд╖िрдХी рднрдд्рддा рдЖрджि।
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 рдХे рдЕрдзीрди рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд्рддि рдХे рд▓िрдП рдпुрдХ्рддिрдпुрдХ्рдд рдиिрдпрдоों рдХा рд╡िрд╣िрдд рдХिрдпा рдЬाрдиा рдк्рд░рддिрд╖िрдж्рдз рдирд╣ीं рдХрд░рддा рд╣ै। рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ेрд╡ा рд╕े рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд्рддि рдЕрдиुрдЬ्рдЮाрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдиिрдпрдоों рдХी рд╡िрдзिрдоाрди्рдпрддा рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рд╡िрдзि рдЗрд╕ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХे рдкूрд░्рд╡рд╡рд░्рддी рд╡िрдиिрд╢्рдЪрдп рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ुрд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै। рд▓ोрдХрд╣िрдд рдоें рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд्рддि рдХा рдЙрдкрдмंрдз рд╕рднी рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ेрд╡рдХों рдХो рд▓ाрдЧू рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рд▓िрдП рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 рдХे рдЕрдзीрди рдЗрд╕े рдЪुрдиौрддी рдирд╣ीं рджी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै, рджेрдЦिрдпे- рд░ाрдзाрдХृрд╖्рдг рдиाрдпрдбू рдмрдиाрдо рдЖрди्рдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░।
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16, рдЦंрдб (2) рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдо рдФрд░ рдиिрд╡ाрд╕-рд╕्рдеाрди
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (2) рдоें рд╕ाрдоाрди्рдп рдЖрдзाрд░ों рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рджो рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЖрдзाрд░ 'рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдо' рдФрд░ 'рдиिрд╡ाрд╕ рд╕्рдеाрди' рднी рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХिрдпे рдЧрдпे рд╣ैं рдЬो рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 15 рдоें рдирд╣ीं рд╣ैं। рдЗрд╕ рдЕрд░्рде рдоें рдЕрдиुреж 16 рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдЕрдиुреж 15 рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рд╣ै। рд▓ोрдХ рд╕ेрд╡ाрдУं рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдЖрдзाрд░ों рдкрд░ рдХोрдИ рд╡िрднेрдж рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬाрдпрдЧा। рдЗрд╕ рдЙрдкрдмрди्рдз рдХो рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рд╕рдоाрд╡िрд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ेрд╡ाрдУं рдХे рдоाрдорд▓ों рдоें рдк्рд░ाрди्рддीрдпрддाрд╡ाрдж рдФрд░ рднाрдИрднрддीрдЬाрд╡ाрдж рдХी рднाрд╡рдиा рдХो рд╕рд░्рд╡рджा рдХे рд▓िрдП рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджेрдиा рдеा। рдордж्рд░ाрд╕ рдордж्рд░ाрд╕िрдпों рдХे рд▓िрдпे, рдмंрдЧाрд▓ рдмंрдЧाрд▓िрдпों рдХे рд▓िрдпे, рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдХрди्рдирдб़ рд╡ाрд▓ों рдХे рд▓िрдпे рдЖрджि рдк्рд░ाрди्рддीрдпрддाрд╡ाрдж рдХे рдиाрд░े рджेрд╢ рдХी рдПрдХрддा рдХे рд▓िрдпे рдШाрддрдХ рд╣ैं рдФрд░ рд╕рдЪ्рдЪे рдк्рд░рдЬाрддंрдд्рд░ рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдоाрд░्рдЧ рдХो рдЕрд╡рд░ुрдж्рдз рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं। рдпे рдЕрдиिрд╖्рдЯрдХाрд░ी рд╡िрдЪाрд░ рджाрд╕рддा рдХाрд▓ рдХे рдоुрдЦ्рдп рд▓рдХ्рд╖рдг рд╣ैं। рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░ рднाрд░рдд рдоें рдРрд╕े рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рдХोрдИ рд╕्рдеाрди рдирд╣ीं рд╣ै рдФрд░ рдЗрди्рд╣ीं рдХो рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (2) рдХो рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рд╕рдоाрд╡िрд╖्рдЯ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░рдкूрд░्рдг рдЕрд╕рдоाрдирддा рдХे рд▓िрдпे 'рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдо' рдХा рдЖрдзाрд░ рдПрдХ рдХрд▓ंрдХ рд╣ै।
рджрд╢рд░рде рд░ाрдоाрд░ाрд╡ рдмрдиाрдо рдЖрди्рдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд╡ाрдж рдоें рдордж्рд░ाрд╕ рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдоाрдиुрдЧрдд рдЧ्рд░ाрдордкрдж рдЕрдзिрдиिрдпрдо, 1895 Madras Heredity Village Officers Act рдХी рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХрддा рдХो рдЪुрдиौрддी рджी рдЧрдпी рдеी। рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХी рдзाрд░ा 6 рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЧ्рд░ाрдо рдоुрди्рд╕िрдл рдХे рдкрдж рдХे рд▓िрдпे рдЗрд╕ рдкрдж рдХे рдЕрди्рддिрдо рдзाрд░рдХ рдХे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд▓ोрдЧों рдоें рд╕े рд╣ी рдЪुрдиाрд╡ рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдеा। рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдЗрд╕ рдзाрд░ा рдХो рдЕрд╡ैрдз рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा, рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рдХेрд╡рд▓ 'рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдо' рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рднेрджрднाрд╡ рдХрд░рддी рд╣ै рдЬो рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (2) рдж्рд╡ाрд░ा рд╡рд░्рдЬिрдд рд╣ै। рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдХрд╣ा рдХि рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЧ्рд░ाрдо рдоुрди्рд╕िрдл рдХा рдкрдж рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдЕрдзीрди рдПрдХ рдкрдж рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ рдкрдж рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рддि рдЬिрд▓ाрдзीрд╢ рдж्рд╡ाрд░ा рдХी рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рд╡ेрддрди рдпा рднрдд्рддे рд░ाрдЬ्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рджिрдпे рдЬाрддे рд╣ैं। рдЕрддः рдЗрд╕ рдкрдж рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рддि рдХेрд╡рд▓ 'рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдо' рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдирд╣ीं рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै।
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (3)
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (3) рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (2) рдХा рдПрдХ рдЕрдкрд╡ाрдж рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдЦрдг्рдб (2) 'рдиिрд╡ाрд╕-рд╕्рдеाрди' рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЕрд╕рдоाрдирддा рдХो рд╡рд░्рдЬिрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рд╕рд░рдХाрд░ рдХुрдЫ рд╕ेрд╡ाрдУं рдХो рдХेрд╡рд▓ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдиिрд╡ाрд╕िрдпों рдХे рд▓िрдпे рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ै, рдмрд╢рд░्рддे рдХि рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдЙрдЪिрдд рдХाрд░рдг рд╣ो। рдпрд╣ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рд╕ंрд╕рдж рдХो рдк्рд░ाрдзिрдХृрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рдХाрдиूрди рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрд╕ рд╕ीрдоा рдХो рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХрд░े рдЬрд╣ाँ рддрдХ рд░ाрдЬ्рдп рдХो рдЙрдХ्рдд рдиिрдпрдо рдХे рдкाрд▓рди рдХрд░рдиे рдХी рдЫूрдЯ рд╣ै। рдпрджि рдХिрд╕ी рдкрдж рдХे рд▓िрдпे рдиिрд╡ाрд╕ рд╕्рдеाрди рдХी рдЕрд░्рд╣рддा рдХे рд▓िрдпे рдХोрдИ рдЙрдЪिрдд рдХाрд░рдг рдирд╣ीं рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдРрд╕ी рдЕрд░्рд╣рддा рдХो рдиिрд╣िрдд рдХрд░рдиा рдЕрдиुреж 16 (3) рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рд╣ोрдЧा। рд░ाрдЬ्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдЗрд╕ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХे рджुрд░ुрдкрдпोрдЧ рдХो рд░ोрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рд╣ी рдЦрдг्рдб (3) рдХो рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рд╕рдоाрд╡िрд╖्рдЯ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдХाрд░рдг рдпрд╣ рд╢рдХ्рддि рдХेрд╡рд▓ рд╕ंрд╕рдж् рдХो рдк्рд░рджाрди рдХी рдЧрдпी рд╣ै।
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (3) рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдк्рд░ाрдк्рдд рд╢рдХ्рддि рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рд╕ंрд╕рдж् рдиे рдкрдм्рд▓िрдХ рдПрдо्рдк्рд▓ाрдпрдоेंрдЯ рд░िрдХ्рд╡ाрдпрд░рдоेंрдЯ рдРрдЬ рдЯु рд░ेрдЬीрдбेрди्рд╕ рдРрдХ्рдЯ, 1957 [Public Employment (Requirement as to Residence) Act, 1957] рдкाрд░िрдд рдХिрдпा рд╣ै। рдпрд╣ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдЙрди рд╕рднी рдк्рд░рд╡ृрдд्рдд рдХाрдиूрдиों рдХो рдиिрд░рд╕िрдд ( repeal) рдХрд░рддा рд╣ै рдЬो рд▓ोрдХ-рд╕ेрд╡ाрдУं рдХे рд▓िрдпे рд░ाрдЬ्рдп рдпा рд╕ंрдШ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें 'рдиिрд╡ाрд╕-рд╕्рдеाрди' рд╕ंрдмंрдзी рдпोрдЧ्рдпрддा рдХा рд╡िрдзाрди рдХрд░рддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдЙрдкрдмंрдзिрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рдХोрдИ рднी рд╡्рдпрдХ्рддि рд▓ोрдХ-рд╕ेрд╡ाрдУं рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рддि рдХे рд▓िрдпे рдЗрд╕ рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЕрдпोрдЧ्рдп рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा рдХि рд╡рд╣ рдХिрд╕ी рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдиिрд╡ाрд╕ी рдирд╣ीं рд╣ै। рдХिрди्рддु рдпрд╣ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢, рдордиीрдкुрд░, рдд्рд░िрдкुрд░ा рдФрд░ рддेрд▓ंрдЧाрдиा рдЖрджि рдоें рд▓ाрдЧू рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा, рдЕрд░्рдеाрдд् рдЗрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें 'рдиिрд╡ाрд╕-рд╕्рдеाрди' рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░िрдпों рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рддि рдХे рд▓िрдпे рдПрдХ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдпोрдЧ्рдпрддा рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै। рдпрд╣ рдЕрдкрд╡ाрдж рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдоें рдХेрд╡рд▓ рдкाँрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЕрд╡рдзि рдХे рд▓िрдпे рдеा। рд▓ेрдХिрди рд╕рди् 1969 рдоें рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдоें рд╕ंрд╢ोрдзрди рдХрд░рдХे рдЗрд╕ рдЕрд╡рдзि рдХो рдмрдв़ाрдХрд░ рд╕рди् 1974 рддрдХ рдХे рд▓िрдпे рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рдРрд╕ी рдЫूрдЯ рджेрдиे рдХा рдоुрдЦ्рдп рдХाрд░рдг рдЗрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХा рдкिрдЫрдб़ाрдкрди рд╣ै।
рдирд░рд╕िंрд╣ рд░ाрд╡ рдмрдиाрдо рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдПрдХ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдкाрд░िрдд рдХिрдпा рдЬिрд╕рдХे рдЕрдзीрди рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рддेрд▓ंрдЧाрдиा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд▓ोрдХ-рдкрджों рдХे рд▓िрдпे 'рдиिрд╡ाрд╕-рд╕्рдеाрди' рдХी рдпोрдЧ्рдпрддा рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХी рдЧрдпी рдеी। рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХो рдЕрд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा, рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рдкूрд░े рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд▓ाрдЧू рдирд╣ीं рд╣ोрддा рдеा। рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд 'рд░ाрдЬ्рдп' рд╢рдм्рдж рд╕े рддाрдд्рдкрд░्рдп рдкूрд░े рд░ाрдЬ्рдп рд╕े рд╣ै। рдЕрддः рдиिрд╡ाрд╕-рд╕्рдеाрди рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдпोрдЧ्рдпрддा рд░ाрдЬ्рдп рднрд░ рдХे рд▓िрдпे рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдпे, рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рднाрдЧ рдХे рд▓िрдпे рдирд╣ीं। рдпрдж्рдпрдкि рд╕ंрд╕рдж् рдХुрдЫ рд▓ोрдХрдкрджों рдХो рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдиिрд╡ाрд╕िрдпों рдХे рд▓िрдпे рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рд╡рд╣ рддेрд▓ंрдЧाрдиा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХेрд╡рд▓ рддेрд▓ंрдЧाрдиा рдХे рдиिрд╡ाрд╕िрдпों рдХे рд▓िрдпे рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддी, рдЬो рдЙрд╕ी рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдПрдХ рднाрдЧ рд╣ै।
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (4) рдкिрдЫрдб़ी рдЬाрддिрдпों рдХे рд▓िрдпे рдЖрд░рдХ्рд╖рдг:
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (4) рдЗрд╕ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (1) рдФрд░ (2) рдХा рджूрд╕рд░ा рдЕрдкрд╡ाрдж рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдкिрдЫрдб़ी рдЬाрддिрдпों рдХे рд▓िрдпे, рдЬिрдирдХो рдЙрд╕рдХी рд╕рдо्рдкрдд्рддि рдоें рд▓ोрдХ-рд╕ेрд╡ाрдУं рдоें рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдирд╣ीं рдоिрд▓ рд╕рдХा рд╣ै, рд▓ोрдХрдкрджों рдХो рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦ рд╕рдХрддी рд╣ै । рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЦрдг्рдб (4) рдоें рд▓ाрдЧू рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдпे рджो рд╢рд░्рддें рд╣ैं-
1-рд╡рд░्рдЧ рдкिрдЫрдб़ा рд╣ो, рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рдЖрд░्рдеिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े, рдФрд░
2-рдЙрд╕े рд░ाрдЬ्рдпाрдзीрди рдкрджों рдкрд░ рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рди рдоिрд▓ рд╕рдХा рд╣ो । рдХेрд╡рд▓ рджूрд╕рд░ी рд╢рд░्рдд рд╣ी рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдХрд╕ौрдЯी рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।
'рдкिрдЫрдб़ाрдкрди' рд╢рдм्рдж рдпрд╣ाँ рдЙрд╕ी рдЕрд░्рде рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдЬिрд╕ рдЕрд░्рде рдоें рдЕрдиुреж 15 (4) рдоें | рдЗрд╕ рдЕрд░्рде рдоें рдЗрд╕рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ, рдЖрд░्рдеिрдХ рдпा рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдкिрдЫрдб़ाрдкрди рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै। рджेрдЦिрдпे - рдмाрд▓ाрдЬी рдмрдиाрдо рдоैрд╕ूрд░ рд░ाрдЬ्рдп' рдХा рдиिрд░्рдгрдп। рдХिрди्рддु рдЗрд╕рдХा рдпрд╣ рдЕрд░्рде рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рд╕рдоुрджाрдп рдХो рд╡िрднिрди्рди рд╡рд░्рдЧों рдоें рдмांрдЯрдХрд░ рдРрд╕ा рд╡िрднेрдж рдХिрдпा рдЬाрдп।
'рдкिрдЫрдб़ा рд╡рд░्рдЧ' рдХी рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рдХोрдИ рдкрд░िрднाрд╖ा рдирд╣ीं рджी рдЧрдИ рд╣ै। рдЕрдиुреж 340 рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХो рдкिрдЫрдб़े рд╡рд░्рдЧों рдХे рдЕрд╡рдзाрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдЖрдпोрдЧ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдЖрдпोрдЧ рдЗрд╕ рдмाрдд рдХी рдЬाँрдЪ рдХрд░рдХे рдЕрдкрдиी рд╕िрдлाрд░िрд╢ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХो рджेрдЧा рдХि рдХौрди рд╕ा рд╡рд░्рдЧ рдкिрдЫрдб़ा рд╡рд░्рдЧ рдХी рдХोрдЯि рдоें рдЖрддा рд╣ै। рдЖрдпोрдЧ рдХी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдкिрдЫрдб़े рд╡рд░्рдЧ рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╡рд░्рдЧों рдХो рд╡िрдиिрд░्рджिрд╖्рдЯ рдХрд░ेрдЧी। рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдиिрд░्рдгрдп рдПрдХ рд╡ाрдж рдпोрдЧ्рдп рд╡िрд╖рдп рд╣ोрдЧा рдЕрд░्рдеाрдд् рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдЗрд╕ рдмाрдд рдХी рдЬाँрдЪ рдХрд░ेрдЧा рдХि рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдордирдоाрдиा рддो рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдЕрдерд╡ा рдмोрдзрдЧрдо्рдп рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ै। рд░ाрдо рдХृрд╖्рдг рд╕िंрд╣ рдмрдиाрдо рдоैрд╕ूрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╡ाрдж рдоें рдоैрд╕ूрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдпрд╣ рдЕрднिрдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХिрдпा рд╣ै рдХि рд╕рди् 1941 рдХी рдЬрдирдЧрдгрдиा рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕рди् 1959 рдоें 'рдкिрдЫрдб़े рд╡рд░्рдЧों' рдХा рдЕрд╡рдзाрд░рдг рдХिрдпे рдЬाрдиे рдХा рдХोрдИ рдФрдЪिрдд्рдп рдирд╣ीं рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕े рдХिрд╕ी рдмोрдзрдЧрдо्рдп рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдирд╣ीं рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि 1941 рд╕े 1959 рдХी рдЕрд╡рдзि рдХे рдмीрдЪ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдХाрдлी рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं।
рдмाрд▓ाрдЬी рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рдпрд╣ рдиिрд░्рдгрдп рджिрдпा рдЧрдпा рдеा рдХि 'рдЬाрддि' рдХो рдкिрдЫрдб़ेрдкрди рдХे рдЕрд╡рдзाрд░рдг рдХी рдХрд╕ौрдЯी рдирд╣ीं рдмрдиाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдпे рдЧрд░ीрдмी, рдкेрд╢ा, рдЬрди्рдо-рд╕्рдеाрди, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा, рдЖрд░्рдеिрдХ рдЙрди्рдирддि рдХे рд╕ाрдзрди, рд╢िрдХ्рд╖ाрдд्рдордХ рдк्рд░рдЧрддि рдЖрджि рд╕рднी рдмाрддों рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдпे। рдХोрдИ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЬाрддि рдкिрдЫрдб़े рд╡рд░्рдЧ рдоें рдЖ рд╕рдХрддी рд╣ै рдпрджि рдЙрд╕ рдЬाрддि рдХे 90 рдк्рд░рддिрд╢рдд рд▓ोрдЧ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рдЖрд░्рдеिрдХ рдФрд░ рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдкिрдЫрдб़े рд╣ों। рдХिрди्рддु рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рдпрд╣ рдирд╣ीं рдХि рдпрджि рдПрдХ рдмाрд░ рдХिрд╕ी рдЬाрддि рдХो рдкिрдЫрдб़े рд╡рд░्рдЧ рдХी рд╕ूрдЪी рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдХрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╣ै рддो рдпрд╣ рд╕рд░्рд╡рджा рдХे рд▓िрдпे рдкिрдЫрдб़ी рдЬांрддि рдмрдиी рд░рд╣ेрдЧी। рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдкूрд░्рдг рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рддे рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣िрдпे рдФрд░ рдпрджि рдЙрд╕े рдпрд╣ рд╕рдоाрдзाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдХोрдИ рдЬाрддि рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдЙрд╕ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдИ рд╣ै рдЬрд╣ाँ рдЙрд╕рдХे рд▓िрдпे рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдирд╣ीं рд╣ै рддो рдЙрд╕े рдЙрд╕ рдЬाрддि рдХो рдкिрдЫрдб़े рд╡рд░्рдЧ рдХी рд╕ूрдЪी рд╕े рдиिрдХाрд▓ рджेрдиा рдЪाрд╣िрдпे।
рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХрд░рддे рд╕рдордп рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдХाрд░्рдпрдкрдЯुрддा рдкрд░ рдз्рдпाрди рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣िрдпे - рдЦрдг्рдб (3) рдПрдХ рдЕрдкрд╡ाрдж рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЦрдг्рдб (1) рдХी рдЧाрд░рдг्рдЯी рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХрд░рддे рд╕рдордп рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдХाрд░्рдпрдкрдЯुрддा рдмрдиाрдпे рд░рдЦрдиे рдкрд░ рдз्рдпाрди рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣िрдпे। рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХो рдпोрдЧ्рдпрддा рдФрд░ рдХाрд░्рдп-рдХुрд╢рд▓рддा рдХी рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рдХрд░рдиे рдХा рдЖрдзाрд░ рдирд╣ीं рдмрдиाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।
'рдкिрдЫрдб़े рд╡рд░्рдЧों' рдХे рд▓िрдпे рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ेрд╡ाрдУं рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдЕрдпुрдХ्рддिрдпुрдХ्рдд рдирд╣ीं рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдпे, рдЕрд░्рдеाрдд् рд▓ोрдХ рд╕ाрдзाрд░рдг рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ों рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрдХрд░ рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП।
рджेрд╡рджाрд╕рди рдмрдиाрдо рднाрд░рдд рд╕ंрдШ рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХो рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (4) рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкрд░ рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдоिрд▓ा। рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдкिрдЫрдб़ी рдЬाрддिрдпों рдХे рд▓िрдпे рд▓ोрдХрдкрджों рдХे рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдиिрдпрдо рдмрдиाрдпा рдеा рдЬिрд╕рдХो рдЕрдЧ्рд░рдирдпрди рдиिрдпрдо (carry forward rule) рдХрд╣рддे рдеे। рдЗрд╕ рдиिрдпрдо рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд 17.5 % рдкрдж рдкिрдЫрдб़ी рдЬाрддिрдпों рдХे рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рддिрд╡рд░्рд╖ рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦे рдЧрдпे рдеे। рдпрджि рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рдХोрдЯे рдХे рдкрджों рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рддि рдХे рд▓िрдпे рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддिрдпों рдФрд░ рдЖрджिрд╡ाрд╕िрдпों рдХे рдпोрдЧ्рдп рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ рдкрд░्рдпाрдк्рдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдирд╣ीं рд╣ोрддे рд╣ैं рддो рдЙрди рд░िрдХ्рдд рд╕्рдеाрдиों рдХो рдЕрдиाрд░рдХ्рд╖िрдд рдоाрдиा рдЬाрдпेрдЧा рдФрд░ рд░िрдХ्рдд рд╕्рдеाрдиों рдХो рдЗрди рдЬाрддिрдпों рдХे рд▓िрдпे рдиिрд╢्рдЪिрдд рдЕрдЧрд▓े рд╡рд░्рд╖ рдХे рдХोрдЯे рдоें рдЬोрдб़ рджिрдпा рдЬाрдпेрдЧा। рдРрд╕ा рдЕрдЧрд▓े 2 рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдиिрдпрдо рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк 68% рд▓ोрдХрдкрдж рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдФрд░ рдЖрджिрдо рдЬाрддिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рд╣ो рдЬाрддे рдеे।
рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे 4-1 рдХे рдмрд╣ुрдордд рд╕े 'рдХैрд░ी рдлाрд░рд╡рд░्рдб' рдиिрдпрдо рдХो рдЕрд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा। рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдХрд╣ा рдХि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡рд░्рд╖ рдХे рдХोрдЯे рдХो рдЙрд╕ी рддрдХ рд╕ीрдоिрдд рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣िрдП рдФрд░ рд╕ाрде рд╣ी рд╕ाрде рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡рд░्рд╖ рдкिрдЫрдб़ी рдЬाрддिрдпों рдХे рд▓िрдП рдкрджों рдХा рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдЗрддрдиा рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░ рджे рдпा рдЕрди्рдп рд╕рдоुрджाрдп рдХे рд╡िрдзिрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдоें рдЕрдиुрдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рдХрд░ рджे। рдмाрд▓ाрдЬी рдмрдиाрдо рдоैрд╕ूрд░ рд░ाрдЬ्рдп' рдХे рдиिрд░्рдгрдп рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рддे рд╣ुрдП рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдХрд╣ा рдХि рдПрдХ рд╡рд░्рд╖ рдоें 50 % рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕्рдеाрдиों рдХो рдкिрдЫрдб़ी рдЬाрддिрдпों рдХे рд▓िрдпे рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рдХрд░рдиा рд╕рд░्рд╡рдеा рдЕрдиुрдЪिрдд рдПрд╡ं рдЕрдиुреж 16 (4) рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╣ै। рдкिрдЫрдб़ी рдЬाрддिрдпों рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдиाрдо рдкрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХो рджूрд╕рд░े рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХी рдкूрд░्рдгрддрдпा рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рдирд╣ीं рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХे рд╡िрдЪाрд░ рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рд╕ाрдоाрди्рдпрддрдпा 50 рдк्рд░рддिрд╢рдд рд╕े рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдХिрди्рддु рдпрд╣ 50 рдк्рд░рддिрд╢рдд рд╕े рдХिрддрдиा рдХрдо рд╣ो, рдпрд╣ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдоाрдорд▓े рдХे рддрде्рдпों рдФрд░ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдХे рдКрдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░ेрдЧा।
рдХिрди्рддु рдЖрд░рддी рд░ाрдп рдмрдиाрдо рднाрд░рдд рд╕ंрдШ рдХे рд╡ाрдж рдоें рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдпрд╣ рдЕрднिрдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХिрдпा рд╣ै рдХि рдпрджि рдХिрд╕ी рдЕрдЧ्рд░рдирдпрди рдиिрдпрдо (carry forward rule) рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХिрд╕ी рднрд░्рддी рд╡ाрд▓े рд╡рд░्рд╖ рдоें рд╕ाрдоाрди्рдп рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рд░िрдХ्рддिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдЕрдЧ्рд░рдиीрдд рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рд░िрдХ्рддिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХो рдоिрд▓ाрдХрд░ рд░िрдХ्рддिрдпों рдХी рдХुрд▓ рд╕ंрдЦ्рдпा 45 рдк्рд░рддिрд╢рдд рд╕े рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं рд╣ै рддो рд╡рд╣ рд╡ैрдз рд╣ोрдЧा। рдиिрдпрдоों рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдЕрдЧ्рд░рдирдпрди рд╡ाрд▓ा рдЙрдкрдмрди्рдз рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 14 рдФрд░ 16 рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдирд╣ीं рдХрд░рддा рд╣ै। рдлिрд░ рднी рдпрджि рдХेрд╡рд▓ рджो рд░िрдХ्рддिрдпाँ рд╣ैं рддो рдЙрдирдоें рд╕े рдПрдХ рдХो рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рдоाрдиा рдЬाрдпрдЧा, рдХिрди्рддु рдпрджि рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╣ी рд░िрдХ्рддि рд╣ै рддो рдЙрд╕े рдЕрдиाрд░рдХ्рд╖िрдд рдоाрдиा рдЬाрдпрдЧा। 45 рдк्рд░рддिрд╢рдд рд╕े рдЕрдзिрдХ рд░िрдХ्рддिрдпों рдХो рдкрд╢्рдЪाрдд्рд╡рд░्рддी рднрд░्рддी рд╡ाрд▓े рд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓िрдП рдЕрдЧ्рд░рдиीрдд рдХिрдпा рдЬाрдпрдЧा, рдХिрди्рддु рдпрд╣ рдЗрд╕ рд╢рд░्рдд рдХे рдЕрдзीрди рд╣ोрдЧा рдХि рдЕрдЧ्рд░рдиीрдд рдХी рдЧрдИ рд░िрдХ्рддिрдпाँ рд╕िрд░्рдл рджो рд╡рд░्рд╖ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдкुрд░ाрдиी рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╡िрд╣िрдд рдХिрдпे рдЧрдпे рд╕рдордп рдХे рдмाрд╣рд░ рд╣ो рдЬाрдпँ।
рд╡ेंрдХрдЯрд░рдорди рдмрдиाрдо рдордж्рд░ाрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╡ाрдж рдоें рдордж्рд░ाрд╕ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдоुрди्рд╕िрдл рдХे рдкрдж рдХे рд▓िрдП рди рдХेрд╡рд▓ рд╣рд░िрдЬрди рдФрд░ рдкिрдЫрдб़ी рдЬाрддिрдпों рдХे рд▓िрдП, рд╡рд░рди् рджूрд╕рд░े рд╕рдоुрджाрдпों рдЬैрд╕े рдоुрд╕्рд▓िрдо, рдИрд╕ाрдЗрдпों, рдкिрдЫрдб़े рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдХे рд▓िрдП рднी рд╕्рдеाрдиों рдХो рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рдХिрдпा рдеा। рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдиिрд░्рдгрдп рджिрдпा рдХि рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (4) рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдХेрд╡рд▓ рдкिрдЫрдб़ी рдЬाрддिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХिрдпे рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдЪूंрдХि рдЙрдХ्рдд рд╕рдоुрджाрдп рдкिрдЫрдб़े рдирд╣ीं рд╣ैं, рдЕрддः рдЙрдирдХे рд▓िрдП рд▓ोрдХ-рдкрджों рдХा рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (4) рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╣ै рдФрд░ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (1) рдФрд░ (2) рдоें рджिрдпे рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рдоूрд▓ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдХрд░рддा рд╣ै।
рдд्рд░िрд▓ोрдХीрдиाрде рдЯीрдХू рдмрдиाрдо рдЬрдо्рдоू рдРрдг्рдб рдХाрд╢्рдоीрд░ рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд▓ोрдХрдкрджों рдХे рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХी рдПрдХ рдиीрддि рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХी рдеी рдЬिрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ 50 рдк्рд░рддिрд╢рдд рдкрдж рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдоुрд╕рд▓рдоाрдиों рдХे рд▓िрдП 40% рдЬрдо्рдоू рдХे рд╣िрди्рджुрдУं рдХे рд▓िрдП рдФрд░ 10% рдХाрд╢्рдоीрд░ рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рд╣िрди्рджुрдУं рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░िрдпों рдоें рд╕्рдеाрди рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдиिрд░्рдгрдп рджिрдпा рдХि рдпрд╣ рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдкिрдЫрдб़ी рдЬाрддिрдпों рдХे рд▓िрдП рдирд╣ीं рд╣ै, рдЕрддः рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (4) рдХा рдЕрддिрд▓ंрдШрди рдХрд░рддा рд╣ै рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (4) рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд 'рдкिрдЫрдб़े рд╡рд░्рдЧ' рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп 'рдкिрдЫрдб़ी рдЬाрддि' рдпा 'рдкिрдЫрдб़े рд╕рдоुрджाрдп' рд╕े рдирд╣ीं рд╣ै। । рд╡िрднिрди्рди рд╕рдоुрджाрдпों рдФрд░ рдЬाрддिрдпों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (1), (2) рдж्рд╡ाрд░ा рд╡рд░्рдЬिрдд рд╣ै ।
рд╕्рдЯेрдЯ рдСрдл рдХेрд░рд▓ рдмрдиाрдо рдПрдиреж рдПрдореж рдеोрдорд╕ ' рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХे рдк्рд░рд╢्рди рдкрд░ рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХा рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдиिрд░्рдгрдп рд╣ै। рдЗрд╕ рдиिрд░्рдгрдп рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рджेрд╡рджाрд╕рди рдХे рдоाрдорд▓े, рдЬिрд╕рдоें рдХैрд░ी рдлाрд░рд╡рд░्рдб рд░ूрд▓ рдЕрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा, рдФрд░ рдмाрд▓ाрдЬी рдХे рдоाрдорд▓े, рдЬिрд╕рдоें рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХी рдЕрдзिрдХрддрдо рд╕ीрдоा 50% рдиिрдпрдд рдХी рдЧрдИ рдеी, рдоें рджिрдпे рдЧрдпे 'рдирд░्рдгрдпों рдХी рд╡िрдзिрдоाрди्рдпрддा рдкрд░ рдк्рд░рд╢्рди рдЪिрд╣्рди рд▓рдЧ рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ рдоाрдорд▓े рдоें рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдпрд╣ рдк्рд░рд╢्рди рд╡िрдЪाрд░ाрд░्рде рдЖрдпा рдХि рдХ्рдпा рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддिрдпों рдХो рдЕрдиुреж 16 (1) рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдЕрд░्рдеाрдд् рдЕрдиुреж 16 (4) рдХी рдкрд░िрдзि рд╕े рдмाрд╣рд░ рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा рджी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै। рдХेрд░рд▓ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдПрдХ рдиिрдпрдо рдмрдиाрдпा рдеा рдЬिрд╕рдХे рдЕрдзीрди рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддिрдпों рдХे рд╕ेрд╡рдХों рдХी рдк्рд░ोрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рд╡िрднाрдЧीрдп рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдкाрд╕ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рджो рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЫूрдЯ рджी рдЧрдпी рдеी рдЬрдмрдХि рдЕрди्рдп рд╡рд░्рдЧों рдХे рд╕ेрд╡рдХों рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рдЫूрдЯ рдирд╣ीं рджी рдЧрдпी। рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे 5-2 рдХे рдиिрд░्рдгрдп рд╕े рдпрд╣ рдЕрднिрдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХिрдпा рдХि рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддिрдпों рдХे рд╕ेрд╡рдХों рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╕ेрд╡рдХों рдоें рдЙрдЪ्рдЪрдкрджों рдкрд░ рдк्рд░ोрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдкाрд╕ рдХрд░рдиे рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рдЙрдХ्рдд рдиिрдпрдо рдХे рдЕрдзीрди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдпुрдХ्рддिрдпुрдХ्рдд рд╣ै। рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддिрдпों рдХे рдкिрдЫрдб़ेрдкрди рдХो рджेрдЦрддे рд╣ुрдП рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ेрд╡ा рдоें рдк्рд░ोрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рдЕрд░्рд╣рддा рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдоें рдЕрд╕्рдеाрдИ рдЫूрдЯ рджेрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдЙрдХ्рдд рдиिрдпрдо рд╕े рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдХाрд░्рдпрдХुрд╢рд▓рддा рдХा рд╣्рд░ाрд╕ рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा рдХ्рдпोंрдХि рдЬिрдирдХी рдк्рд░ोрди्рдирддि рд╣ो рдЪुрдХी рд╣ै, рдЙрди्рд╣ें рдЕрди्рддрддोрдЧрдд्рд╡ा рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдкाрд╕ рдХрд░рдиी рд╣ी рд╣ोрдЧी। рдЙрди्рд╣ें рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдЫूрдЯ рджी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै рдХि рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░ोрди्рдирддि рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдкाрд╕ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрди्рдп рд▓ोрдЧों рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा 2 рд╡рд░्рд╖ рдХा рдФрд░ рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд╕рдордп рджिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдЕрд▓्рдкрдордд,рди्рдпाрдпाрдзिрдкрддि рд╢्рд░ी рдЦрди्рдиा рдФрд░ рдЧुрдк्рддा, рдиे рдпрд╣ рдордд рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рдХि рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддिрдпों рдХो рдЕрдиुреж 16 (4) рд╕े рдмाрд╣рд░ рдЕрд░्рдеाрдд् рдЕрдиुреж 16 (1) рдХे рдЕрдзीрди рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЕрди्рдп рд╡рд░्рдЧों рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा рдирд╣ीं рджी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै। рдПрдХ рд╣ी рд╡рд░्рдЧ рдХे рдФрд░ рдПрдХ рдЕрд░्рд╣рддा рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓े рд╕ेрд╡рдХों рдХे рдмीрдЪ рдк्рд░ोрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдХो рдЗрд╕ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдХрднी рдоाрди्рдпрддा рдирд╣ीं рджी рд╣ै। рдПрдХ рд╡рд░्рдЧ рдХे рд╕ेрд╡рдХों рдХो рдк्рд░ोрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рд╡िрднाрдЧीрдп рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдкाрд╕ рдХрд░рдиे рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рдЫूрдЯ рджेрдиे рд╕े (рднрд▓े рд╣ी рд╡рд╣ рдЕрд╕्рдеाрдпी рдХ्рдпों рди рд╣ो) рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдХाрд░्рдпрдХुрд╢рд▓рддा рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। 51 рдоें 34 рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХो рд╡िрднाрдЧीрдп рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдкाрд╕ рдХिрдпे рдмिрдиा рд╣ी рдк्рд░ोрди्рдирдд рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЬो рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдкाрд╕ рдХрд░ рдЪुрдХे рд╣ैं рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░ोрди्рдирдд рди рдХрд░рдиा рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╣ी рдХाрд░्рдпрдХुрд╢рд▓рддा рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░рддा рд╣ै। рдЕрдиुреж 14 рдХे рдЕрдзीрди рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдХे рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХो рдЕрдиुреж 16 (1) рдХे рдиिрд░्рд╡рдЪрди рдоें рдк्рд░рдпोрдЧ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЕрдиुреж 14 рдФрд░ рдЕрдиुреж 16 (1) рджोрдиों рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рднिрди्рди-рднिрди्рди рд╣ै। рд▓ेрдЦрдХ рдХे рд╡िрдЪाрд░ рд╕े рдЕрд▓्рдкрдордд рдХा рдиिрд░्рдгрдп рдЕрдзिрдХ рдЙрдЪिрдд рд╣ै। рдЗрд╕ рдиिрд░्рдгрдп рдж्рд╡ाрд░ा рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рд░ाрдЬрдиीрддिрдЬ्рдЮों рдХे рд▓िрдП рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рд╢рдХ्рддि рдХे рджुрд░ुрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдк्рд░рджाрди рдХрд░ рджी рд╣ै। рдпрд╣ рд╕рд░्рд╡рд╡िрджिрдд рд╣ै рдХि рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХी рд╢рдХ्рддि рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЬрдирддा рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рд╢ाрд╕рди рдоें рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЙрдж्рджेрд╢्рдпों рдХी рдкूрд░्рддि рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा।
рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рд╢ोрд╖िрдд рдХрд░्рдордЪाрд░ी рд╕ंрдШ рд░ेрд▓рд╡े рдмрдиाрдо рднाрд░рдд рд╕ंрдШ рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдПрдиреж рдПрдореж рдеोрдорд╕ рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рджिрдпे рдиिрд░्рдгрдп рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХि рд░ेрд▓рд╡े рдмोрд░्рдб рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी рдХिрдпे рдЧрдпे рдЙрди рдкрд░िрдкрдд्рд░ों рдХो рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдЕрдзीрди рд░ेрд▓рд╡े рд╡िрднाрдЧ рдоें рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддि рдФрд░ рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬрдирдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧों рдХो рдк्рд░ोрди्рдирддि рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рдЕрди्рдп рд╡рд░्рдЧों рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдЕрдзिрдХ рд╕ुрд╡िрдзा рджी рдЧрдпी рдеी। рди्рдпाрдпाрдзिрдкрддि рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдЕрдп्рдпрд░ рдиे рдмрд╣ुрдордд рдХा рдиिрд░्рдгрдп рд╕ुрдиाрддे рд╣ुрдП рдпрд╣ рдЕрднिрдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХिрдпा рдХि рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ेрд╡ाрдУं рдХे рдк्рд░рдпोрдЬрди рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुреж 16 (1) рдХे рдЕрдзीрди рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддि рдФрд░ рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬрдирдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧों рдХो рдПрдХ рдЕрд▓рдЧ рд╡рд░्рдЧ рдоें рд░рдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирдоें рдФрд░ рднाрд░рдд рдХे рдЕрди्рдп рд╕рдоुрджाрдпों рдХे рдмीрдЪ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдпुрдХ्рддिрдпुрдХ्рдд рд╣ै। рдЙрдХ्рдд рдкрд░िрдкрдд्рд░ों рдХे рдЕрдзीрди рдЕрдЧ्рд░рдирдпрди рдиिрдпрдо (carry forward rule) 2 рд╡рд░्рд╖ рд╕े 3 рд╡рд░्рд╖ рддрдХ рдХे рд▓िрдП рдмрдв़ा рджिрдпा рдЧрдпा рдеा рдЬिрд╕рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдЙрдХ्рдд рд╡рд░्рдЧों рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ोрдоोрд╢рди рдкрджों рдкрд░ рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХा рдХोрдЯा 65% рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рдХुрд▓ 45 рдкрджों рдоें рд╕े 29 рдкрджों рдкрд░ рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддि/рдЬрдирдЬाрддि рдХो рдк्рд░ोрди्рдирддि рджी рдЧрдИ рд╣ै рдЬो рдХрд░ीрдм 65% рд╣ै। рдмाрд▓ाрдЬी рдХे рдоाрдорд▓े рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ (50%) рдпрд╣ рдиिрдпрдо рдЕрд╡ैрдз рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдХिрди्рддु рди्рдпाрдпाрдзिрдкрддि рдХृрд╖्рдг рдЕрдп्рдпрд░ рдиे рдХрд╣ा рдХि рдоाрдирд╡ीрдп рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдоें рдЧрдгिрддीрдп рд╕ूрдХ्рд╖्рдорддा рдирд╣ीं рд▓ाрдЧू рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै рдФрд░ рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХा рдХुрдЫ рдЕрдзिрдХ рд╣ो рдЬाрдиा рдЕрдиुрдЪिрдд рдирд╣ीं рд╣ै рдХिрди्рддु рдпрджि рд╡рд╣ рд╕ाрд░рд╡ाрди् (sub- stantial) рд░ूрдк рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ै рддो рдЪрдпрди рдХो рдЕрд╡ैрдз рдмрдиा рджेрдЧा। рдЕрддः рдЗрд╕ рд╢рд░्рдд рдХे рдЕрдзीрди рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдЕрдЧ्рд░рдирдпрди рдХा рдиिрдпрдо рд╡िрдзिрдоाрди्рдп рд╣ै। рди्рдпाрдпाрдзिрдкрддि рдЪिрдирдк्рдкा рд░ेрдб्рдбी рдиे рдЕрд╡рд▓ोрдХрди рдХिрдпा рдХि рдЙрдХ्рдд рд╡рд░्рдЧों рдХे рд▓िрдП рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХी рдХोрдИ рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕ीрдоा рдирд╣ीं рдиिрдпрдд рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै, рдкूрд░्рд╡-рдиिрд░्рдгрдпों рдоें 50% рдХी рд╕ीрдоा рдХा рдиिрдпрдо рддो рдХेрд╡рд▓ рди्рдпाрдпाрд▓рдпों рдХे рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди рдХे рд▓िрдП рд╣ै рд╡े рдЙрд╕рд╕े рдмाрдз्рдп рдирд╣ीं рд╣ैं।
рдеोрдорд╕ рдФрд░ рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рд╢ोрд╖िрдд рдХрд░्рдордЪाрд░ी рд╕ंрдШ рдХे рдоाрдорд▓ों рдоें рдпрдж्рдпрдкि рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдмाрд▓ाрдЬी рдФрд░ рджेрд╡рджाрд╕рди рдХे рдоाрдорд▓ों рдоें рджिрдпे рдЧрдпे рдиिрд░्рдгрдпों рдХो рдЙрд▓рдЯा (overrule) рдирд╣ीं рд╣ै рдХिрди्рддु рдЙрдирдоें рдк्рд░рддिрдкाрджिрдд рд╕िрдж्рдзाрди्рддों рдХा рдоूрд▓ рдЖрдзाрд░ рдирд╖्рдЯ рдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╡िрд╡рдХ्рд╖िрдд рд░ूрдк рд╕े рдЙрд▓рдЯ рджिрдпा рд╣ै। рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд╡ाрдж рдоें рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे 50% рд╕े рдЕрдзिрдХ рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рддрдеा рдЕрдЧ्рд░рдирдпрди рдиिрдпрдо рдЬिрд╕рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдЖрд░рдХ्рд╖рдг 50% рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ो рдЧрдпा рдеा, рджोрдиों рдХो рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рд╣ै। рдкрд░िрдкрдд्рд░ рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдХि рдЙрдХ्рдд рд╡рд░्рдЧ рдХे рдЕрдн्рдпрд░्рдеिрдпों рдХे рд╕ाрде рд╕рд╣ाрдиुрднूрддिрдкूрд░्рдг рдмрд░्рддाрд╡ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे рдЬैрд╕ी рдЕрд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдХो рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рд╡िрдзिрдоाрди्рдп рдШोрд╖िрдд рдХрд░рдХे рдХाрд░्рдпрдХाрд░िрдгी рдХो рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХा рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиे рдХा рд▓ाрдЗрд╕ेрди्рд╕ рдк्рд░рджाрди рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै। рдЗрди рдиिрд░्рдгрдпों рдХे рдкрд░िрдгाрдо рджूрд░рдЧाрдоी рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдЧुрдЬрд░ाрдд рдк्рд░ाрди्рдд рдХा рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рд╡िрд░ोрдзी рдЖрди्рджोрд▓рди рдЗрд╕рдХा рдЬ्рд╡рд▓рди्рдд рджृрд╖्рдЯाрди्рдд рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдЬрди, рдзрди рдХो рднाрд░ी рдХ्рд╖рддि рдкрд╣ुँрдЪी рд╣ै। рдпे рдШрдЯрдиाрдПँ рдЖрдЧे рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╡рд░्рдЧ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХा рдПрдХ рд╕ंрдХेрдд рдоाрдд्рд░ рд╣ैं।
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16, рдЦрдг्рдб (5)
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (5) рдЗрд╕ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (1) рдФрд░ (2) рдХा рддीрд╕рд░ा рдЕрдкрд╡ाрдж рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд▓ोрдХрдкрджों рдХे рд▓िрдП рдзрд░्рдо рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЕрд╕рдоाрдирддा рдХрд╣рдиा рд╡рд░्рдЬिрдд рд╣ै। рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 (5) рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рд░ाрдЬ्рдп рдХिрд╕ी рдзाрд░्рдоिрдХ рдпा рд╕ाрдо्рдк्рд░рджाрдпिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдХे рдк्рд░рдмрди्рдз рдХे рд▓िрдП рдХिрд╕ी рд╡िрд╢ेрд╖ рдзрд░्рдо рдпा рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдХो рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓े рд▓ोрдЧों рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдХा рдЙрдкрдмрди्рдз рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।