рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рд╡िрдХाрд╕ | рд╕рди 1858-1919 | рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рд╢ाрд╕рди рдХा рдЕंрдд

 рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рд╡िрдХाрд╕ | рд╕рди 1858-1919 | рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рд╢ाрд╕рди рдХा рдЕंрдд


            рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдЕрдзिрдиिрдпрдо - 1858-  рдкिрдЯ्рд╕ рдЗंрдбिрдпा рдПрдХ्рдЯ рдиे рдЬिрд╕ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рджोрд╣рд░ी рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдеी, рд╡рд╣ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдкूрд░ा рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХा।  рдмोрд░्рдб рдЖрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдирд╣ीं рд░рдЦ рд╕рдХा। рдХंрдкрдиी рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдПрдХ рдЧैрд░ рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рддрд░рд╣ рдХाрдо рдХрд░рддी рд░рд╣ी। рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рднी рднाрд░рддीрдп рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдЕрдЪ्рдЫा рдирд╣ीं рд╕рдордЭрддीрдеी। рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХी рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдЮी рднी рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рдеीं। рдЗрд╕ी рд╕рдордп рдЬрдм рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпां рдХंрдкрдиी рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдеीं, рд╕рди1857 рдХा рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рд╣ुрдЖ рдЬिрд╕рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рд╢ाрд╕рди рдХो рдПрдХ рддрд░рд╣ рд╕े рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдпा। рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХे рддрдд्рдХाрд▓ीрди рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдкाрдорд░्рд╕्рдЯрди рдиे рд╕ंрд╕рдж рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдХंрдкрдиी рдХा рд╢ाрд╕рди рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЬो рд╡िрдзेрдпрдХ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдеा, рдЙрд╕рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХी рдд्рд░ुрдЯिрдпों рдХो рдПрдХ рдкंрдХ्рддि рдоें рд╣ी рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा рдХि “рдХंрдкрдиी рдХी рджोрд╣рд░ी рд╢ाрд╕рди рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा, рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ рд╣ीрди,рдЕрд╕ुрд╡िрдзाрдЬрдирдХ, рдХ्рд▓ेрд╢рдХрд░ рдФрд░ рдЬрдЯिрд▓ рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै।“ рджुрд░्рднाрдЧ्рдпрд╡рд╢ рдкाрдорд░्рд╕्рдЯрди рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╡िрдзेрдпрдХ рдкाрд░िрдд рдиा рд╣ो рд╕рдХा, рдкрд░ंрддु рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдЙрди्рд╣ीं рдиीрддिрдпों рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рдиा рдкрдб़ा рдФрд░ рдПрдХ рджूрд╕рд░ा рд╡िрдзेрдпрдХ рд╕ंрд╕рдж рдоें рдкेрд╢ рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬिрд╕े рд╕рди 1857 рдХा “рдПрдХ्рдЯ рдлॉрд░ рдж рдмेрдЯрд░ рдЧрд╡рд░्рдирдоेंрдЯ рдСреЮ рдЗंрдбिрдпा” рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕рди 1858 рдХे рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдиे рднाрд░рдд рдоें рд╢ाрд╕рди рдХो рдХंрдкрдиी рдХे рд╣ाрдеों рд╕े рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХो рд╣рд╕्рддांрддрд░िрдд рдХрд░ рджिрдпा। рднाрд░рдд рдХा рд╢ाрд╕рди рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХी рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХी рдХे рдиाрдо рд╕े рдХिрдпा рдЬाрдиे рд▓рдЧा। рдмोрд░्рдб рдЖрдл рдбाрдпрд░ेрдХ्рдЯрд░्рд╕ рдФрд░ рдмोрд░्рдб рдЖрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдХो рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рддрдеा рдЙрдирдХे рд╕рдорд╕्рдд рдЕрдзिрдХाрд░ рднाрд░рдд рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдХो рд╕ौंрдк рджिрдП рдЧрдП, рдЬो рдПрдХ 15 рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рднाрд░рдд рдХा рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдЪрд▓ाрддा рдеा। рднाрд░рддीрдп рдкрд░िрд╖рдж рдоें 8 рд╕рджрд╕्рдп рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдП рдЬाрддे рдеे рдФрд░ 7 рд╕рджрд╕्рдп рдиिрджेрд╢рдХ рдмोрд░्рдб рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдП рдЬाрддे рдеे। рдЗрдирдоें рд╕े 9 рд╕рджрд╕्рдп рдРрд╕े рд╣ोрддे рдеे рдЬिрдирдХा рднाрд░рдд рдоें рд░рд╣рдиे рдХा 10 рд╡рд░्рд╖ рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рд░рд╣ा рд╣ो। рдкрд░िрд╖рдж рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдХे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рддрдеा рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░рддी рдеी। рд╡рд╣ рдЗрд╕ рдкрд░िрд╖рдж рдХाрдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд╣ोрддा рдеा। рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдХो рднाрд░рдд рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдоाрд▓рдЧुрдЬाрд░ी рдХा рд▓ेрдЦा рдк्рд░рддिрд╡рд░्рд╖ рд╕ंрд╕рдж рдХे рд╕ाрдордиे рдкेрд╢ рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рдеा। рдЙрд╕े рднाрд░рдд рдХे рдиैрддिрдХ рдПрд╡ं рднौрддिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХी рд░िрдкोрд░्рдЯ рднी рд╕ंрд╕рдж рдХो рджेрдиी рд╣ोрддी рдеी। рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеिрдд рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдХाрдЙंрд╕िрд▓ рдХे рд▓ा рдоेंрдмрд░  рддрдеा рдПрдбрд╡ोрдХेрдЯ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ोрдиे рд▓рдЧी। рднाрд░рдд рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдХो рдПрдХ рдиिрдЧрдо рдиिрдХाрдп рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬिрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдЙрд╕े рд╡ाрдж рдЪрд▓ाрдиे рддрдеा рд╡ाрдж рд╕ंрд╕्рдеिрдд рдХिрдП рдЬाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рднी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпा।

            рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХी рд╣ाрдеों рдоें рд╣рд╕्рддांрддрд░рдг рдХा рдХाрд░्рдп рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХी рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдЮी рдХी рдПрдХ рд░ाрдЬрдХीрдп рдШोрд╖рдгा рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рдШोрд╖рдгा рдХा рднाрд░рдд рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рдеाрди рд╣ै। рд╕рди 1858 рдХे рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдиे рднाрд░рддीрдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдПрдХ рдмрдб़े рднाрд░ी рдпुрдЧ рдХो рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рдирдП рдпुрдЧ рдХा рд╕ूрдд्рд░рдкाрдд рдХिрдпाрдЗрд╕рд╕े рднाрд░рддीрдп рд╢ाрд╕рди рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХे рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХे рд╣ाрдеों рдЖ рдЧрдпा। рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдмрдиाрдИ рдЧрдИ рдеी рдкрд░ंрддु рдХाрд▓ांрддрд░ рдоें рдкрд░िрд╖рдж рдХी рд╢рдХ्рддि рдЦрдд्рдо рдХी рдЧрдИ рдФрд░ рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рд╕рд░्рд╡ рд╢рдХ्рддिрдоाрди рдмрди рдЧрдпा।  рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдХा рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддा рдеा।  рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡рд╣  рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рдеा। рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рднी  рдЗрд╕ рдУрд░ рд╕े рдЙрджाрд╕ीрди рд╣ी рд░рд╣ी। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдкूрд░्рдг рдк्рд░ाрдзिрдХाрд░ рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдХे рд╣ाрдеों рдоें рдЖ рдЧрдпा। рд▓ेрдХिрди рднाрд░рдд рд╕े 6000 рдоीрд▓ рдХी рджूрд░ी рдкрд░ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдоें рдмैрдардХрд░ рднाрд░рдд рдХा рд╢ाрд╕рди рд╕ूрдд्рд░ рд╕ंрднाрд▓рдиा рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рдеा рдЗрд╕рд▓िрдП рднाрд░рдд рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдКрдкрд░ рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдХा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдиाрдо рдоाрдд्рд░ рдХा рд╣ी рдеा             рд╕рди 1858 рдХी рдХ्рд░ांрддि рдХा рдоुрдЦ्рдп рдХाрд░рдг рдпрд╣ рдеा рдХि рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рддрдеा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╢ाрд╕рди рдХे рдмीрдЪ рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХा  рдХोрдИ рд╕ंрдмंрдз рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЧрдпा рдеा। рд╢ाрд╕рди- рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рддрдеा рд╡िрдзि рдиिрд░्рдоाрдг рдХे рдХाрд░्рдпों рдоें рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рдХो рдХोрдИ рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдирд╣ीं рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рдХे рд╡िрдЪाрд░ों рддрдеा рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рдХो рдЬाрдирдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдирд╣ीं рдоिрд▓ рдкाрддा рдеा। рд╕рди 1857 рдХी рдХ्рд░ांрддि рдЗрд╕ी рдХा рдПрдХ рдкрд░िрдгाрдо рдеी।             рд╡िрдзि рдиिрд░्рдоाрдг рдХी рдк्рд░рдгाрд▓ी рднी рджोрд╖рдкूрд░्рдг рдеी। рднाрд░рддीрдп рд▓ोрдЧों рдХा рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдоें рдХोрдИ рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдирд╣ीं рдеा। рдЕрди्рдп рдк्рд░ांрддों рдХे рд▓िрдП рднी рд╡िрдзि рдиिрд░्рдоाрдг рдХा рдХाрд░्рдп рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рд╣ी рдХрд░рддी рдеी। рднिрди्рди рднिрди्рди рдк्рд░ांрддो рдХी рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рдПрд╡ं рд╕рдордп рди рдоिрд▓ рдкाрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдХोрдИ рдХाрдиूрди рдирд╣ीं рдмрдиा рдкाрддी рдеी। рдЗрд╕рд▓िрдП рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХी рдк्рд░рдгाрд▓ी  рдкрд░ рдХोрдИ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЧрдпा рдеा। рдк्рд░ांрддीрдп рд╡िрдзाрди рдоंрдбрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдкाрд░िрдд рдХोрдИ рднी рд╡िрдзेрдпрдХ рдмिрдиा рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдЕрдиुрдорддि рдХे рдХाрдиूрди рдирд╣ीं рдмрди рд╕рдХрддा рдеा। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░ांрддीрдп рд╕рд░рдХाрд░ों рддрдеा рдЙрдирдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдиिрд░्рдмाрдз рд░ूрдк рд╕े рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рдХрд░рдиा рдк्рд░ांрддों рдХो рдЦрд▓рддा рдеा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░ांрддीрдп рд╕рд░рдХाрд░ों рдФрд░ рдЬрдирддा рдоें рдЕрд╕ंрддोрд╖ рдмрдв़ рдЧрдпा рдеा। рдЗрди рдХрдоिрдпों рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рднाрд░рддीрдп рдкрд░िрд╖рдж рдЕрдзिрдиिрдпрдо-1891 рдкाрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा।

рднाрд░рддीрдп рдкрд░िрд╖рдж рдЕрдзिрдиिрдпрдо 1891:             рд╕рди 1891 рдХे рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдиे рднाрд░рдд рдоें рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдХो рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХिрдпा1891 рдХा рдЕрдзिрдиिрдпрдо рднाрд░рдд рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рджो рдХाрд░рдгों рд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рдеाрди рд░рдЦрддा рд╣ै рдкрд╣рд▓ा- рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдоें рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХे рдХाрд░्рдп рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा  рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╕े  рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рджूрд╕рд░ा- рдк्рд░ांрддीрдп рд╡िрдзाрдирд╕рднाрдУं рдХो рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рднी рджिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░ांрддीрдп рд╕्рд╡ाрдпрдд्рддрддा рдХी рдмुрдиिрдпाрдж рдбाрд▓ी рдЧрдпी рдЬिрд╕рдХी рдкрд░िрдгрддि рд╕рди 1919 рдоें рд╣ुрдИ। рд╡िрдзाрдирд╕рднाрдУं рдоें рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдпों  рдХो рдиाрдордЬрдж рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рднी  рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдиे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж्  рдХी рд╕рджрд╕्рдп рд╕ंрдЦ्рдпा рдХो рдмреЭाрдХрд░ 5 рдХрд░ рджिрдпा। рдкांрдЪрд╡ां рд╕рджрд╕्рдп рд╡िрдзि рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮ рд╣ोрддा рдеा। рдЗрдирдоें рд╕े рддीрди рд╕рджрд╕्рдп рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рд╕ेрд╡ा рдоें рд╕े рд▓िрдП рдЬाрддे рдеे рдЬिрдирдХो рднाрд░рдд рдоें рд░рд╣рдиे рдХा 10 рд╡рд░्рд╖ рдХा рдЕрдиुрднрд╡  рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдеा। рдмाрдХि 2 рд╕рджрд╕्рдпों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╕рджрд╕्рдп рдХो 5 рд╡рд░्рд╖ рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдк्рд░ाрдк्рдд рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░ рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдеा। рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рджрд╕्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рд╕ेрдиाрдкрддि рдХो рдиिрдпुрдХ्рдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рдеा। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХो рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा рдЗрд╕рд▓िрдП рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡िрдзाрди рдоंрдбрд▓ рдоें рдиाрдордЬрдж рд╕рджрд╕्рдпों рдХो рднी рдмрдв़ा рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдРрд╕े рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХрдо рд╕े рдХрдо 6 рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ 12 рд╣ोрддी рдеी рдЬिрди्рд╣ें рдЕрдкрд░ рд╕рджрд╕्рдп рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा। рдРрд╕े рдиाрдордЬрдж рд╕рджрд╕्рдпों рдоें рд╕े рдЖрдзे рд╕рджрд╕्рдп рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рдеे рдЗрдирдХी рдХाрд░्рдп-рдЕрд╡рдзि 2 рд╡рд░्рд╖ рдХी рд╣ोрддी рдеी। рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдХी рд╢рдХ्рддि рдЕрдд्рдпंрдд рд╕ीрдоिрдд рдеी। рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рдХрд░्рдЬ, рд░ाрдЬрд╕्рд╡, рдзрд░्рдо рддрдеा рд╕ैрдиिрдХ рдоाрдорд▓ों рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╡िрдзेрдпрдХ рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдЕрдиुрдорддि рд╕े рд╣ी рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдП рдЬा рд╕рдХрддे рдеे। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдж्рд╡ाрд░ा рдкाрд░िрдд рдХाрдиूрдиों рдХो рдиाрдоंрдЬूрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдеा। рд╡рд╣ рдЕрдз्рдпाрджेрд╢ рднी рдЬाрд░ी рдХрд░ рд╕рдХрддा рдеा। рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХिрд╕ी рднी рдХाрдиूрди рдХो рдЕрдоाрди्рдп рдХрд░ рд╕рдХрддी рдеी।             рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдиे рдордж्рд░ाрд╕ рдФрд░ рдоुंрдмрдИ рдк्рд░ांрддों рдХी рд╡िрдзाрдирд╕рднाрдУं рдХो рднी рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджे рджिрдпा। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рдк्рд░ांрддीрдп рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдж्рд╡ाрд░ा рдкाрд░िрдд рдХा рд╡िрдзेрдпрдХों рдХो рдиाрдоंрдЬूрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рдирдП рдк्рд░ांрддों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рдиे рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╕ीрдоाрдУं рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХрд░рдиे рдХा рднी рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдЗрди рд╕рднी рдкрд░िрд╡рд░्рддрдиों рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рднी рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдоें рдЕрдиेрдХ рдХрдоिрдпाँ рд░рд╣ рдЧрдИ рдеी। рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ुрдк рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рдЕрд╕ीрдоिрдд рдЕрдзिрдХाрд░ рдоिрд▓ рдЧрдП рдеे рддрдеा рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХो рдХोрдИ рднी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЕрдзिрдХाрд░ рдирд╣ीं рдеा। рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж् рдХे рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рджрд╕्рдпों рдХो рд╡िрдзेрдпрдХ рдкрд░ рдк्рд░рд╢्рди рдкूрдЫрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдирд╣ीं рдеा। рдкрд░िрд╖рдж् рдХे рдЖрдзे рд╕рджрд╕्рдп рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рддрдеा рджेрд╕ी рд░ाрдЬे рдПрд╡ं рдЬрдоीрджाрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ें рдХाрдиूрди рдХा рдХोрдИ рдЬ्рдЮाрди рдирд╣ीं рд╣ोрддा рдеा, рдФрд░ рдиा рд╣ी рд╡े рд▓ोрдЧ  рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рдмрдиाрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдХाрдиूрдиों рдоें рдХोрдИ рджिрд▓рдЪрд╕्рдкी рд╣ी рд▓ेрддे рдеे। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднाрд░рддीрдпрдЬрдирддा рдХो рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рд╕े рдХोрдИ рд▓ाрдн рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ।         рднाрд░рдд рдХे рд╡ाрдпрд╕рд░ाрдп рд▓ॉрд░्рдб рдбрдлрд░िрди рдиे рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рд╕ुрдзाрд░ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╕рдордЭा। рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рди 1888 рдоें рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рд╕ुрдзाрд░ों рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╕рдоिрддि рдиिрдпुрдХ्рдд рдХी рдЧрдИ। рд╕рдоिрддि рдХी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдоें рдХी рдЧрдпी рд╕िрдлाрд░िрд╢ों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдоें рдПрдХ рд╡िрдзेрдпрдХ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬो 2 рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рдкाрд░िрдд рд╣ुрдЖ। рдпрд╣ рд╡िрдзेрдпрдХ рднाрд░рддीрдп рдкрд░िрд╖рдж рдЕрдзिрдиिрдпрдо-1892 рдХрд╣рд▓ाрдпा। рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдж्рд╡ाрд░ा рдХेंрдж्рд░ीрдп рддрдеा рдк्рд░ांрддीрдп рдкрд░िрд╖рджों рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпाрдУं рдХो рдмреЭा рджिрдпा рдЧрдпा। рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж् рдХे рдХाрдо рд╕े рдХाрдо 10 рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ 16 рд╕рджрд╕्рдпों рдХो рдиाрдордЬрдж рдХрд░рдиे рдХा рдиिрдпрдо рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХे рдкाрд╕ рдеा। рдкрд░िрд╖рдж рдХे рднाрд░рддीрдп рд╕рджрд╕्рдпों рдХो рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рдмрдЬрдЯ рдкрд░ рдмрд╣рд╕ рдХрд░рдиे рдФрд░ рдк्рд░рд╢्рди рдкूрдЫрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рднी рджिрдпा рдЧрдпा рдкрд░рди्рддु рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рдЗрди рд╕рджрд╕्рдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдкूрдЫे рдЧрдП рдк्рд░рд╢्рдиो рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдпा рдЕрд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдмंрдмрдИ рддрдеा рдордж्рд░ाрд╕ рдХी рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рджों рдоें 8рд╕े рд▓ेрдХрд░ 20 рд╕рджрд╕्рдп, рдмंрдЧाрд▓ рдоें рдЕрдзिрдХрддрдо 20 рд╕рджрд╕्рдп, рдЕрд╡рдз рддрдеा рдЙрдд्рддрд░ी рдкрд╢्рдЪिрдоी рдк्рд░ांрддो рдХी рдкрд░िрд╖рджों рдоें 15 рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рдеे। рдкрд░िрд╖рджों рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рд╕्рдеाрдиीрдп рд╕рд╕्рдеाрдУं, рдирдЧрд░ рдорд╣ाрдкाрд▓िрдХाрдУं,рд░ाрдЬ्рдп рдЬिрд▓ा рдмोрд░्рдбो, рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рдХрд░рдХे рдХिрдпा рдЬाрддा рдеा।

рднाрд░рддीрдп рдкрд░िрд╖рдж рдЕрдзिрдиिрдпрдо-1892:

рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдиे рднाрд░рдд рдоें рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдХ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдиींрд╡ рдбाрд▓ी। рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдоें рднी рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░ी рдХрдоिрдпां рдеी рдЬो рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ैं-         1 - рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдЕрди्рдпाрдпрдкूрд░्рдг рдеी  рдФрд░ рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬрдирддा рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдирд╣ीं рдХрд░рддे рдеे।  рдЬрдирддा рдХे рдХुрдЫ рд╡िрд╢ेрд╖ рд╡рд░्рдЧों рдХो рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा рдЬрдмрдХि рдХुрдЫ рд╡рд░्рдЧों рдХो рдмिрд▓्рдХुрд▓ рднी рдирд╣ीं। рдоुंрдмрдИ рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдоें рдпूрд░ोрдкिрдпрди рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХो 6 рд╕्рдеाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдеे рдХिрди्рддु рднाрд░рддीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХो рдПрдХ рднी рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдирд╣ीं рдеा।         2 - рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рджों рдХी рд╡िрдзाрдпिрдиी рд╢рдХ्рддि рдЕрдд्рдпंрдд рд╕ीрдоिрдд рдеी рдФрд░ рд╕рджрд╕्рдпों рдХो рдЕрдиुрдкूрд░рдХ рдк्рд░рд╢्рди рдкूрдЫрдиे рдХा рднी рдЕрдзिрдХाрд░ рдирд╣ीं рдеा।
        3 - рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдмрд╣ुрдд рдХрдо рдеी рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдХे 20 рдоें рд╕े рдХेрд╡рд▓ 6 рд╕рджрд╕्рдп рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╣ोрддे рдеे рдФрд░ 14 рд╕рджрд╕्рдп рд╕рд░рдХाрд░ी рд╣ोрддे рдеे। рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рджрддрдеा рдк्рд░ांрддीрдп рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж् рдоें  рдкंрдЬाрдм рдк्рд░ांрдд рдХो рдХोрдИ рднी рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдирд╣ीं рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рджрд╕्рдпрдХिрд╕ी рднी рд╡िрдзेрдпрдХ рдоें рдХोрдИ рднी рд╕ंрд╢ोрдзрди рдирд╣ीं рдХрд░ा рд╕рдХрддे рдеे, рдЕрддः рдЙрдирдХो рджिрдП рдЧрдП рдЕрдзिрдХाрд░ рдмेрдХाрд░ рд╕ाрдмिрдд рд╣ुрдП। рдк्рд░ांрддीрдп рдкрд░िрд╖рдж рдЗрддрдиी рдЫोрдЯी рдеी рдХि рдпрд╣ рдЬрдирддा рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдирд╣ीं рдХрд░рддी рдеी। рдмंрдЧाрд▓ рдХे 7000000 рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдП 7 рд╕рджрд╕्рдп рдкрд░िрд╖рдж рдоें рдеे। рдпрд╣ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рдХी рд╕рднी рдоांрдЧों рдХो рдкूрд░ा рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХा рдкрд░рди्рддु рд╡рд░्рддрдоाрди рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдХे рдФрд░ рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рджों рдХा рдХाрд░्рдпрдХाрд░िрдгी рдХे рдКрдкрд░ рдХुрдЫ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдХे рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдХ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдЧрдарди рдХी рджिрд╢ा рдоें рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрдХाрд╕ рдХो рдЧрддि рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиे рдоें рдХाрдлी рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдЖ।

“рдоाрд░्рд▓े рдоिंрдЯो рд╕ुрдзाрд░” рднाрд░рддीрдп рдкрд░िрд╖рдж рдЕрдзिрдиिрдпрдо-1919:

        рдирд╡ंрдмрд░, рд╕рди 1919  рдоें рд▓ाрд░्рдб рдХрд░्рдЬрди рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд▓ाрдбрдиू рднाрд░рдд рдХा рд╡ाрдпрд╕рд░ाрдп рддрдеा рдЬाрди рдоाрд░्рд▓े  рдХो рднाрд░рдд рдХा рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЬॉрди рдоाрд░्рд▓े рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рд╕ुрдзाрд░ों рдХे рд╕рдорд░्рдердХ рдеे। рднाрд░рдд рдХे рд╡ाрдпрд╕рд░ाрдп рд▓ॉрд░्рдб рдоिंрдЯो рдиे рд╡ाрдЗрд╕рд░ाрдп рдЬॉрди рдоाрд░्рд▓े рдХे рд╡िрдЪाрд░ो рдХा рд╕рдорд░्рдерди рдХिрдпा। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЗрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдП рдЧрдП рд╕ुрдзाрд░ों рдХो рдоाрд░्рд▓े-рдоिंрдЯो рд╕ुрдзाрд░ рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।         рднाрд░рддीрдп рдкрд░िрд╖рдж рдЕрдзिрдиिрдпрдо-1919  рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рддीрдпों рдХो рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рддрдеा рд╡िрдзेрдпрдХ рдкाрд░िрдд рдХрд░рдиे, рджोрдиों рдХाрд░्рдпों рдХे рд▓िрдП  рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा। рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдоें рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 16 рд╕े рдмрдв़ाрдХрд░ 60 рдХрд░ рджी рдЧрдИ।  рдЗрдирдоें рд╕े рд▓рдЧрднрдЧ 32  рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рдеे। рдЗрди  рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рджрд╕्рдпों рдоें рд╕े 27 рд╕рджрд╕्рдп рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рд╣ोрддे рдеे рдФрд░ рдкांрдЪ рд╕рджрд╕्рдп рдиाрдордЬрджрд╣ोрддे рдеे। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдоंрдбрд▓ рддीрди рд╡рд░्рдЧों рдоें рдмाँрдЯ рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। 1  - рд╕ाрдоाрди्рдп рдиिрд░्рд╡ाрдЪрдХ рд╡рд░्рдЧ, 2  - рд╡рд░्рдЧीрдп рдиिрд░्рд╡ाрдЪрдХ рд╡рд░्рдЧ, 3 - рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдиिрд░्рд╡ाрдЪрдХ рд╡рд░्рдЧ,         рдк्рд░ांрддीрдп рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рджों рдХी рд╕рджрд╕्рдп рд╕ंрдЦ्рдпा рдХो рднी рдмрдв़ा рджिрдпाрдЧрдпा। рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдХी рдкрдж्рдзрддि рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдХे рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдХे рд╕рдоाрди рд╣ी рдеी। рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдиे рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдФрд░ рдк्рд░ांрддीрдп рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж्рдХी  рд╢рдХ्рддि рдХो рдмрдв़ा рджिрдпा। рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рджों рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХो рдмрдЬрдЯ рдкрд░ рдмрд╣рд╕ рдХрд░рдиे рдФрд░ рдЙрди рдкрд░ рдк्рд░рд╢्рди рдкूрдЫрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджे рджिрдпा рдЧрдпा।  рдкрд░рди्рддु рдЗрди рд╕рджрд╕्рдпों рдХो рдмрдЬрдЯ рдкрд░ рдордд рджेрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдирд╣ीं рдеा। рд╕рджрд╕्рдпों рдХो рд▓ोрдХрд╣िрдд рдХे рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рд╡िрд╡ेрдЪрдиा рдХрд░рдиे рдХा рднी рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЗрди рд╕рдм  рдкрд░िрд╡рд░्рддрдиों рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рднी рдоाрд░्рд▓े рдоिंрдЯो рд╕ुрдзाрд░ рднाрд░рддीрдпों рдХी рдЖрдХांрдХ्рд╖ाрдУं ( рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рддрдеा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдХ  рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा )рдХो рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдоें рдЕрд╕рдлрд▓ рд╣ो рдЧрдпा। рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡िрдзाрдирдоंрдбрд▓ рдХे рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рджрд╕्рдп рдХोрдИ рдк्рд░рд╢्рди рдирд╣ीं рдкूрдЫ рд╕рдХрддे рдеे, рд╡े рдорддрджाрди рдоें рд╕рджा рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рд╣ी рд╕рдорд░्рдерди рдХрд░рддे рдеे। рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рджрд╕्рдп рднी рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рджрд╕्рдпों рдХा рд╣ी рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рддे рдеे। рдкрд░िрд╖рджों рдоें рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдмрд╣ुрдд рдХрдо рдеी। рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рджोрд╖рдкूрд░्рдг рдеी। рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдиे рдПрдХ рджोрд╖рдкूрд░्рдг,рд╕ंрдХुрдЪिрдд рдФрд░ рд╡िрднेрджрдХाрд░ी рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдк्рд░рджाрди рдХी рдЬिрд╕рдиे рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рджेрд╢ рдХा рд╡िрднाрдЬрди рдХрд░ рджिрдпा। рдоुрд╕्рд▓िрдоो рдХो рд╕ांрдк्рд░рджाрдпिрдХ рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдХे рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдиे рдоुрд╕рд▓рдоाрдиों рдХा рдкрдХ्рд╖рдкाрдд рдХिрдпा। рдоुрд╕рд▓рдоाрди рддрдеा рд╣िрди्рджू рдорддрджाрддाрдУं рдХी рдЕрд╣рд░्рддाрдПं рднिрди्рди-рднिрди्рди рдеीं, рдРрд╕ा рдоुрд╕्рд▓िрдоों рдХो рдЦुрд╢ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХो рдорддाрдзिрдХाрд░ рдирд╣ीं рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा।
        рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╕рд░рдХाрд░  рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЖंрджोрд▓рди рддीрд╡्рд░ рдЧрддि рд╕े рдмрдв़рдиे рд▓рдЧा। рдЙрд╕ी рд╕рдордп рд╡िрд╢्рд╡рдкрдЯрд▓ рдкрд░ рдХुрдЫ рдРрд╕ी рдШрдЯрдиाрдПं рдШрдЯीं, рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рднाрд░рддीрдпों рдХी рдЖंрдЦें рдЦोрд▓ рджी। рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдиे рдЕрдкрдиा рдЖंрджोрд▓рди рдФрд░ рддेрдЬ рдХрд░ рджिрдпा। рд╕рди 1914 рдХे рдк्рд░рдердо рд╡िрд╢्рд╡рдпुрдж्рдз  рдиे рдЬिрд╕рдиे рднाрд░рддीрдпों рдХी рдорд╣рдд्рд╡ाрдХांрдХ्рд╖ा рдХो рдЧрддि рдк्рд░рджाрди рдХी। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рд╡рд░्рддрдоाрди рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╕рдордЭा। рд╕рди 1917 рдоें рднाрд░рдд рдХे рдирдП рд░ाрдЬ्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдоिрд╕्рдЯрд░ рдоांрдЯेрдЧ्рдпू рдиे рднाрд░рдд рдоें рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕ुрдзाрд░ों рдХा рд╕рдорд░्рдерди рдХिрдпा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдоें рдпрд╣ рдШोрд╖рдгा рдХी рдХि рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╕рдордп рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдиीрддि рд╣ोрдЧी рдХि  рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХी рд╢ाрдЦा рдоें рднाрд░рддीрдпों рдХे рд╕ाрд╣рдЪрд░्рдп рдХो рдмрдв़ाрдпा рдЬाрдП рддाрдХि рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрднिрди्рди рднाрдЧो рдоें рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╢ाрд╕рди рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╣ोрддा рд░рд╣े। рдЗрд╕ рдЗрд╕ рдШोрд╖рдгा рдХे рдмाрдж рд╡े рднाрд░рдд рдХी рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХी рдЬांрдЪ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рднाрд░рдд рдЖрдП। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд░ाрдЬ рдк्рд░рддिрдиिрдзि рд▓ॉрд░्рдб рдЪेрдо्рд╕рдлोрд░्рдб рдХे рд╕ाрде рджेрд╢рднрд░ рдХा рджौрд░ा рдХिрдпा рдФрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे 1918 рдоें рдПрдХ рд░िрдкोрд░्рдЯ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХी рдЗрд╕े рдоांрдЯ-рдлोрд░्рдб рдпोрдЬрдиा рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рд░िрдкोрд░्рдЯ рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднाрд░рдд рдоें рдХिрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рд╕ुрдзाрд░ों рдХी рдПрдХ рд░ूрдкрд░ेрдЦा рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХी। рдоांрдЯ-рдлोрд░्рдб рд░िрдкोрд░्рдЯ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ 1919 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рд╕े рдПрдХ рд╡िрдзेрдпрдХ рдкाрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬिрд╕े рдЧрд╡рд░्рдирдоेंрдЯ рдЖрдл рдЗंрдбिрдпा рдПрдХ्рдЯ 1919 рдХрд╣рддे рд╣ैं। 

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рд╡िрдХाрд╕ | рд╕рди 1765-1858 | рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा

 рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рд╡िрдХाрд╕ | рд╕рди 1765-1858 | рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा
        рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдкृрд╖्рдарднूрдоि рднाрдЧ 2 рдоें рд╣рдо рд╕рди् 1765 рд╕े рд╕рди् 1858 рддрдХ рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдкрд░ рдирдЬрд░ рдбाрд▓ेंрдЧे рдФрд░ рдпрд╣ рдЬाрдирдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░ेंрдЧे рдХि рдЗрди 93 рд╡рд░्рд╖ों рдоें рднाрд░рдд рдХे рдЕंрджрд░ рдХ्рдпा рдХुрдЫ рд╣ुрдЖ, рддो рд╕рдордп рд╡्рдпрд░्рде рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЪрд▓рддे рд╣ैं рдЕрдкрдиे рдордХрд╕рдж рдХी рдУрд░, рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдкृрд╖्рдарднूрдоि : рд╕рди 1765 рд╕े рд╕рди् 1858 рддрдХ, рдпрд╣ी рд╡рд╣ рд╕рдордп рд╣ै рдЬрдм рднाрд░рдд рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ुрдИ, рдХैрд╕े? рдЖрдЗрдП рдЬाрдирддे рд╣ैं।

рд╕рди् 1773 рдХा рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ:

        рджिрд╡ाрдиी рдЕрдиुрджाрди рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХंрдкрдиी рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдк्рд░ांрддों рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╢ाрд╕рдХ рдмрди рдЧрдИ। рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдк्рд░рджेрд╢ рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХंрдкрдиी рдХे рд╣ाрдеों рдоें рдЖ рдЬाрдиे рд╕े рдХंрдкрдиी рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ीрдЧрдг рд╕्рд╡рдЪ्рдЫंрдж рд╣ो рдЧрдП। рдЗрди рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд╢ाрд╕рди рдХी рдмाрдЧрдбोрд░ рдХंрдкрдиी рдХे рд╕ेрд╡рдХों рдкрд░ рд╣ी рдеी। рдХंрдкрдиी рдХे рд╕ेрд╡рдХों рдХो рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╡ेрддрди рдоिрд▓рддा рдеा। рдЙрди рд▓ोрдЧों рдиे рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдХा рдкूрд░ा-рдкूрд░ा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдпा рдФрд░ рднाрд░рддрд╡ाрд╕िрдпों рдХा рднрд░рдкूрд░ рд╢ोрд╖рдг рдХрд░рдиे рд▓рдЧे। рдЙрдирдХे рдЕंрджрд░ рдПрдХ рд╣ी рдзुрди рд▓рдЧी рд░рд╣рддी рдеी рдХि рд╡े рдХैрд╕े рднाрд░рдд рдоें рд▓ूрдЯ-рдЦрд╕ोрдЯ рдХрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдзрди рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рд▓े рдЬा рд╕рдХें। рд╕्рдеिрддि рдпрд╣ рдеी рдХि рдЬрд╣ां рдХंрдкрдиी рдХे рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдзрди рдЗрдХрдЯ्рдаा рдХрд░ рд░рд╣े рдеे, рд╡рд╣ी рдХंрдкрдиी рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдШाрдЯे рдоें рдЬा рд░рд╣ा рдеा। рдЗрд╕рд▓िрдП рдХंрдкрдиी рдиे  рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рд╕े рдЛрдг рдХी рдоांрдЧ рдХी। рдЗрди рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдХे рдХाрд░рдг рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рддрдеा рд╡рд╣ां рдХे рд░ाрдЬрдиीрддिрдЬ्рдЮों рдХे рдорди рдоें рдпрд╣ рдзाрд░рдгा рдмрди рдЧрдИ рдеी рдХि рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ी рдЧрдб़рдмрдб़ी рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै। рдХंрдкрдиी рдХे рдЕрд╡рдХाрд╢ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХे рдЕрдоीрд░ рд╣ोрдХрд░ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рд▓ौрдЯрдиे рдФрд░ рдЙрдирдХी рдмрдв़рддी рд╣ुрдИ рдЕрдкрдХीрд░्рддि  рдХी рдУрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдз्рдпाрди рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рд╣ुрдП рдмिрдиा рдиा рд░рд╣ рд╕рдХा। рдЙрдирдХो рдпрд╣ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ो рдЧрдпा рдХि рдЙрдирдХा рдзрди рдПрд╡ं рд╕ंрдкрдд्рддि рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рдХे рд╢ोрд╖рдг рдХा рд╣ी рдкрд░िрдгाрдо рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдХंрдкрдиी рдХे рдмрдв़рддे рд╣ुрдП рдПрд╡ं рд╡ैрднрд╡ рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдЙрдирдХो рдХंрдкрдиी рдХे  рд░ाрдЬ्рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдорд╣рд╕ूрд╕ рд╣ुрдИ। рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХंрдкрдиी рдХे рдоाрдорд▓ों рдХी рдЬांрдЪ рдХे рд▓िрдП рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдиे рдПрдХ рдЧोрдкрдиीрдп рд╕рдоिрддि (Secret Committee) рдиिрдпुрдХ्рдд рдХी। рдЗрд╕ рд╕рдоिрддि рдиे рдЕрдкрдиी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдоें рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдЕрдиेрдХ рдХрдоिрдпां рдЦाрдоिрдпां рджिрдЦाрдИ рддрдеा рдЙрдирдХे рд╢ीрдШ्рд░ाрддिрд╢ीрдШ्рд░ рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП  рд╕िрдлाрд░िрд╢ рдХी। рдЧोрдкрдиीрдп рд╕рдоिрддि рдХी рд╕िрдлाрд░िрд╢ों рдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ूрдк  рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдиे рд╕рди 1773 рдоें рдПрдХ рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдкाрд░िрдд рдХिрдпा।  рдЗрд╕ рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдж्рд╡ाрд░ा рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХिрдП рдЧрдП। рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдРрдХ्рдЯ рдиे рднाрд░рдд рдоें рдПрдХ рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рд╢ाрд╕рди рдкрдж्рдзрддि рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी। рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдХे рдкाрд░िрдд рд╣ोрдиे рдХे рдкूрд░्рд╡ рдХोрд▓рдХाрддा, рдмंрдмрдИ рдФрд░ рдордж्рд░ाрд╕ рдХी рдк्рд░ेрд╕िрдбेंрд╢िрдпां рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдЕрд▓рдЧ рддрдеा рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╣ोрддी рдеी। рдЙрдирдХा рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ोрддा рдеा рдЬो рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХी рд╕्рдеिрддि рдиिрджेрд╢рдХ рдмोрд░्рдб рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдд्рддрд░рджाрдИ рдеी।  рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдХी।         рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдХाрд░्рдп рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХрд░рддी рдеी। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдоें рдЪाрд░ рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рдеे। рдк्рд░рдердо рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЪाрд░ рд╕рднाрд╕рджों рдХा рдиाрдоांрдХрди рдПрдХ्рдЯ рдоें рд╣ी рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। рд╕ंрдкूрд░्рдг рдХोрд▓рдХाрддा рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХा рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рддрдеा рд╕ैрдиिрдХ рд╢рдХ्рддि рдЗрд╕ी рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рдиिрд╣िрдд рдеी। рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдХे рджीрд╡ाрдиी рдЗрд▓ाрдХों рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рднी рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХो рд╣ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдХрд▓рдХрдд्рддे рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдмंрдмрдИ рдФрд░ рдордж्рд░ाрд╕ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХी рд╕рд░рдХाрд░ों рдХो рд╢ांрддि рдПрд╡ं рдпुрдж्рдз рд╕ंрдмंрдзी рдоाрдорд▓ों рдоें рдЖрджेрд╢ рджेрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा।         рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХो рдХंрдкрдиी рдХे рдлोрд░्рдЯ рд╡िрд▓िрдпрдо рд╕ेрдЯेрд▓рдоेंрдЯ рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдПрд╡ं рди्рдпाрдп рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рд▓िрдП рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдХोрд▓рдХाрддा рдоें рдПрдХ рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рднी рдХी।  рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХो рджीрд╡ाрдиी,  рдлौрдЬрджाрд░ी, рдиौрд╕ेрдиा рддрдеा рдзाрд░्рдоिрдХ рдоाрдорд▓ों рдоें рдХ्рд╖ेрдд्рд░ाрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдЗрдирдоें рдПрдХ рдоुрдЦ्рдп рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рддрдеा рддीрди рдЕрдкрд░ рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рд╣ोрддे рдеे। рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ों рдХो рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░ी рдХे рдХाрд░्рдп рдХा 5 рд╡рд░्рд╖ рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ोрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдеा। рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХे рдиिрд░्рдгрдп рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЕрдкीрд▓ рдк्рд░िрд╡ी рдХौंрд╕िрд▓ рдоें рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рдеी।         1781 рдХा рдПрдХ्рдЯ рдСрдл़ рд╕ेрдЯрд▓рдоेंрдЯ рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдХी рдд्рд░ुрдЯिрдпों рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдкाрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдХोрд▓рдХाрддा рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд▓िрдП рднी рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा।  рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдм рдХोрд▓рдХाрддा рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХे рджो рд╕्рд░ोрдд рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдП। рд╡рд╣ рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдХे рдЕрдзीрди рдХोрд▓рдХाрддा рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХे рд▓िрдП рддрдеा рдПрдХ्рдЯ рдСрдл़ рд╕ेрдЯрд▓рдоेंрдЯ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдХे рджीрд╡ाрдиी рдк्рд░рджेрд╢ों рдХे рд▓िрдП рдХाрдиूрди рдмрдиा рд╕рдХрддी рдеी।         рдПрдХ्рдЯ рдСрдл़ рд╕ेрдЯрд▓рдоेंрдЯ рдХे рдкाрд╕ рд╣ोрдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рднी рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рдмंрдз рдоें рдЙрдЪिрдд рд╕ुрдзाрд░  рдиा рд╣ो рд╕рдХा। рдЕрддः рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдЕрдкрдиे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХो рдмрдв़ाрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े 1784 рдоें рдкिрдЯ्рд╕ рдЗंрдбिрдпा рдПрдХ्рдЯ  рдкाрд░िрдд рдХिрдпा।  рдЗрд╕рдоें рдХंрдкрдиी рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдФрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдХाрд░्рдп-рдХрд▓ाрдкों рдХो рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдкृрдердХ рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрд╕ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХाрд░्рдпों рдХा рдк्рд░рдмंрдз рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рдХे рд╣ाрде рдоें рд╣ी рд░рд╣рдиे рджिрдпा рдкрд░ंрддु рдЗрд╕рдХे рдКрдкрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдПрд╡ं рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдмोрд░्рдб рдЖрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░ рджी।  рдмोрд░्рдб рдЖрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХा рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХрд░рддा рдеा। рдкूрд░्рд╡ी рджेрд╢ों рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢ों  рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХे рдКрдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рддрдеा рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХा рднाрд░ рдмोрд░्рдб рдСрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдкрд░ рдеा।   рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднाрд░рддीрдп рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢ рдХे рджो рд╢ाрд╕рдХ рд╣ो рдЧрдП।  рдПрдХ- рдХंрдкрдиी рдХा рдиिрджेрд╢рдХ рдмोрд░्рдб, рдФрд░ рджूрд╕рд░ा- рдмोрд░्рдб рдСрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рдо्рд░ाрдЯ। рдЗрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рдХी рд╢рдХ्рддि рдХाрдлी рдШрдЯ рдЧрдИ рдФрд░ рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдмреЭ рдЧрдпा। рдкрд░ंрддु рдЕрднी рднी рдиिрджेрд╢рдХों рдХो рдХाрдлी рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеे। рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдЕрдкрдиे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд╕े рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рдирд╣ीं рдеी рдЗрд╕рд▓िрдП рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдмрдв़ाрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рдЕрдиेрдХ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдкाрд░िрдд рдХрд░рддी рд░рд╣ी। рд╕рди 1793 рдХे рдЪाрд░्рдЯрд░ рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рдЕрд╡рдзि рдХो 20 рд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓िрдП рдФрд░ рдмрдв़ा рджिрдпा।

рд╕рди 1813 рдХा рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ :         1813 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдЕрдкрдиे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХो рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдмрдв़ा рджिрдпा। рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХंрдкрдиी рдХा рднाрд░рдд рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рд╕рднी рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдиिрд╡ाрд╕िрдпों рдХो рднाрд░рдд рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рдЫूрдЯ рджे рджी рдЧрдИ। рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдп рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдпрд╣ рдХिрдпा рдХि рдЙрд╕рдиे рдХрд▓рдХрдд्рддा, рдмंрдмрдИ рдФрд░ рдордж्рд░ाрд╕ рдХी рд╕рд░рдХाрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рдмрдиाрдП рдЧрдП рдХाрдиूрдиों рдХा рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдиुрдоोрджрди рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдмрдиा рджिрдпा।

рд╕рди 1833 рдХा рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ :         1833 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рджेрд╢ рдХी рд╢ाрд╕рди рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें рдЕрдиेрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХिрдП। рдпрд╣ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рднाрд░рдд рдоें  рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рд╢ाрд╕рди рдХा рдЕंрдд рдХрд░рдиे рдФрд░ рдПрдХ рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╢ाрд╕рди рдк्рд░рдгाрд▓ी рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рдеा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдЕрдд्рдпंрдд рд╡्рдпाрдкрдХ рдПрд╡ं рджूрд░рдЧाрдоी рдеा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХे рдкрд░िрд╖рдж рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдПрд╡ं рдЕрдзिрдХाрд░ों рдоें рдХाрдлी рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХрд░ рджिрдпा।  рдЗрд╕рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрд░рдд рдХा рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдмрдиा рджिрдпा।  рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рджेрд╢ рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдХेंрдж्рд░ीрдХрд░рдг рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा।  рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдоें рдПрдХ рдФрд░ рд╕рджрд╕्рдп рдмрдв़ा рджिрдпा рдЧрдпा рдЬिрд╕े “рд▓ा рдоेंрдмрд░” рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा।  рд▓ा рдоेंрдмрд░ рдХेрд╡рд▓ рдХाрдиूрдиी рдоाрдорд▓ों рдоें рд╕рд▓ाрд╣ рджेрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рдеा।  рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рдХंрдкрдиी рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╕рднी рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों, рд╕рднी рди्рдпाрдпाрд▓рдпों, рд╕рднी рд╕्рдеाрдиों рддрдеा рд╕рднी рд╡рд╕्рддुрдУं рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा।  рдордж्рд░ाрд╕ рддрдеा рдмंрдмрдИ рдХी рдкрд░िрд╖рджों рдХा рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा।   рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдкрд░ рднी рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рддिрдмंрдз рд▓рдЧा рджिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХे рднाрд░рддीрдп рд╕рд░рдХाрд░ рдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд░рдЦрдиे рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рдХो рднी рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦा। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдкाрд░िрдд рдХाрдиूрдиों рдХो рд╕ंрд╕рдж рдЕрд╕्рд╡ीрдХृрдд рдХрд░ рд╕рдХрддी рдеी рдФрд░ рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡рдпं рдХाрдиूрди рдмрдиा рд╕рдХрддी рдеी। рдЕрддः рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХे рдХेंрдж्рд░ीрдХрд░рдг рдХी рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХिрдпा рдеा, рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рдХो рд╕ंрдкूрд░्рдг рдм्рд░िрдЯिрд╢ рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдХे рдЙрд╕े рдкूрд░ा рдХрд░ рджिрдпा।         1837 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХे рдкूрд░्рд╡ рдиिрд░्рдоिрдд рдХाрдиूрдиों рдХो рд░ेрдЧुрд▓ेрд╢рди рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा, рдХिंрддु рдЗрд╕  рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдкाрд░िрдд рдХिрдП рдЧрдП рдХाрдиूрдиों рдХो рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा। рднाрд░рддीрдп рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдмрдиाрдП рдЧрдП рдХाрдиूрди рднी рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХे рдХाрдиूрдиों рдХी рддрд░рд╣ рд╣ी рдоाрди्рдп рд╣ोрддे рдеे।         рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдоें рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рднी рдЙрдкрдмंрдз рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 87 рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдпрд╣ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХी рдЧрдИ рдХि рдХोрдИ рднी рднाрд░рддीрдп рдХेрд╡рд▓ рдзрд░्рдо, рдЬрди्рдо рд╕्рдеाрди,рдоूрд▓ рд╡ंрд╢, рдФрд░ рд╡рд░्рдг рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдЕрдпोрдЧ्рдп рдирд╣ीं рд╕рдордЭा рдЬाрдПрдЧा рдФрд░ рджाрд╕ рдк्рд░рдеा рд╕рдоूрд▓ рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджी рдЧрдИ। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рдПрдХ рд╡िрдзि рдЖрдпोрдЧ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рднाрд░рддीрдп рд╡िрдзिрдпों рдХे рд╕ंрд╣िрддाрдХрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдердо рд╡िрдзि рдЖрдпोрдЧ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдЗрд╕ी рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдХी рдЧрдИ рдеी।

рд╕рди् 1853 рдХा рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ :         рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдХाрд░्рдпрдХाрд░िрдгी рдФрд░ рд╡िрдзाрдпिрдиी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХो рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрджрдо рдЙрдаाрдпा। рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓िрдП  рдПрдХ рдЕрд▓рдЧ рд╡िрдзाрдпिрдиी рдкрд░िрд╖рдж рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рд╣ुрдИ। рдмंрдЧाрд▓ рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдирдпा рд▓ेрдл्рдЯिрдиेंрдЯ рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬो рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдХाрд░्рдп рд╕ंрднाрд▓рддा рдеा।  рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдоें 12 рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рдеे। рдХрдоांрдбрд░ рдЗрди рдЪीрдл,  рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓, рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдХाрдЙंрд╕िрд▓ рдХे рдЪाрд░ рд╕рджрд╕्рдп, 6 рдФрд░ рд╡िрдзाрдпрдХ рд╕рджрд╕्рдп рд╡िрдзाрдпिрдиी рдкрд░िрд╖рдж рдХे рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рдеे। рдЕрди्рдп 6 рд╕рджрд╕्рдпों рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЪीрдл рдЬрд╕्рдЯिрд╕, рдХोрд▓рдХाрддा рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХा рди्рдпाрдпाрдзीрд╢, рдФрд░  рдмंрдЧाрд▓, рдордж्рд░ाрд╕ рдоुंрдмрдИ рдФрд░ рдЖрдЧрд░ा рдЪाрд░ рдк्рд░ांрддों рдХे рдк्рд░рддिрдиिрдзि рд╢ाрдоिрд▓ рдеे। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рднाрд░рддीрдп рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдоें рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХा рд╕िрдж्рдзांрдд рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХिрдпा рдЧрдпा।  рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдХा рдоुрдЦ्рдп рдХाрд░्рдп рджेрд╢ рдХे рд▓िрдП рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиा рдеा। рд╡िрдзाрдпिрдиी рдкрд░िрд╖рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдкाрд░िрдд рд╡िрдзेрдпрдХों рдХो рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдиाрдоंрдЬूрд░ рдХрд░ рд╕рдХрддा рдеा, рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рдкрд░िрд╖рдж рдХी рд╕рднा рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд░рд╣ा рд╣ो рдпा рдирд╣ीं। рд╕рди 1853 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╡िрдзाрди рдоंрдбрд▓ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी। рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиा рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХाрд░्рдп рдоाрдиा рдЧрдпा рдЬिрд╕рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢ेрд╖ рддंрдд्рд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рдеी। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे  рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рд╕े рднाрд░рдд рдоें рдХी рдЧрдИ рдиिрдпुрдХ्рддिрдпों рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдЕрдзिрдХाрд░ рдЫीрди рд▓िрдП। рдЗрд╕рд╕े рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХो рдХाрдлी рдЭрдЯрдХा рд▓рдЧा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рднाрд░рддीрдп рд╢ाрд╕рди рдХो рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХो рд╣рд╕्рддांрддрд░िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдоाрд░्рдЧ рдк्рд░рд╢рд╕्рдд рдХрд░ рджिрдпा। рд╕рди 1857 рдХे рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдиे рдЗрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдФрд░ рддेрдЬ рдЧрддि рдк्рд░рджाрди рдХी рдФрд░ рднाрд░рдд рд╕े рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХा рд╢ाрд╕рди рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा।

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рд╡िрдХाрд╕ | рд╕рди 1600 - 1765

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рд╡िрдХाрд╕

        15 рдЕрдЧрд╕्рдд 1947 рдХा рджिрди рднाрд░рддीрдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рд╕्рд╡рд░्рдгिрдо рдЕрдХ्рд╖рд░ों рдоें рд▓िрдЦा рдЬाрдПрдЧा। рдЗрд╕ी рджिрди рднाрд░рдд рдЕрдкрдиी рд╕рджिрдпों рдХी рдЧुрд▓ाрдоी рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ुрдЖ рдеा।  рдЗрддрдиे рдмрд▓िрджाрди рдХे рдмाрдж рдЕрд░्рдЬिрдд рдХी рдЧрдИ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЗрд╕े рдЕрднी рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рдХрд░рдиा рдмाрдХी рдеा। рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рджेрд╢ рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдп рд╕ाрдордиे рдеा। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╣рдоाрд░े рдиेрддाрдУं рдХो рдПрдХ рдордЬрдмूрдд рдвांрдЪा рдиिрд░्рдоिрдд рдХрд░рдиा рдеा। рднाрд░рдд рдХो рдПрдХ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рд░рдЪрдиा рдХрд░рдиी рдеी। рдпрд╣ рдХाрд░्рдп рдЖрд╕ाрди рдирд╣ीं рдеा।  рдЕрдиेрдХ рдмाрдзाрдПं рдеीं। рдЗрди рд╕рдмрдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рд╕ंрд╡िрдзाрди рдиिрд░्рдоाрдд्рд░ी рд╕рднा рдиे рдЕрдердХ рдкрд░िрд╢्рд░рдо рддрдеा рдХाрд░्рдпрдХुрд╢рд▓рддा рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджिрдпा рдФрд░ рдПрдХ рд╕рд░्рд╡рдоाрди्рдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рд░рдЪрдиा рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд░рд╣ी। рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХे рдкрд╡िрдд्рд░ рджिрди рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рджूрд╕рд░ा рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рджिрди рдеा 26 рдЬрдирд╡рд░ी 1950,, рдЬрдм рднाрд░рдд рдХा рд╕ंрд╡िрдзाрди рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬिрд╕рдиे рднाрд░рдд рдХो рджुрдиिрдпा рдХे рд╕ाрдордиे рдПрдХ рдирдП рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा।         рдХिрд╕ी рднी рджेрд╢ рдХा рд╕ंрд╡िрдзाрди рдПрдХ рджिрди рдХी рдЙрдкрдЬ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕ंрд╡िрдзाрди рдПрдХ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдкрд░िрдгाрдо рд╣ोрддा рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рд╡िрдХрд╕िрдд рд░ूрдк рдХो рд╕рдордЭрдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕рдХी рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдкृрд╖्рдарднूрдоि рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рдХे рдмिрдиा рд╣рдо рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХो рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рдирд╣ीं рд╕рдордЭ рд╕рдХрддे। рдХिंрддु рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╣рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рднाрд░рдд рдЖрдЧрдорди рдХाрд▓ рд╕े рдкрд╣рд▓े рдирд╣ीं рдЬाрдиा рд╣ोрдЧा,  рдХ्рдпोंрдХि рднाрд░рдд рдоें рд╕ंрд╡िрдзाрдиिрдХ рдкрд░ंрдкрд░ा рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рднाрд░рдд рдоें рдЖрдЧрдорди рдХे рд╕рдордп рд╕े рд╣ी рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ुрдЖ।  рдЖрдзुрдиिрдХ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдХा рд╡िрдХाрд╕ рднी рдЗрд╕ी рдХाрд▓ рдоें рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ुрдЖ। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдХाрд▓ рд╕рди 1600 рд╕े рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╡рд░्рд╖ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдоें рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдЧрдИ рдеी।  рдпрд╣ां рд╣рдо рднाрд░рдд рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдЖрдЧрдорди рдХे рд╕рдордп рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЖрдЬ рддрдХ рдХे рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдХ्рд░рдоिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░ेंрдЧे। рдЗрд╕ рд╡िрдХाрд╕ рдХाрд▓ рдХो рдкांрдЪ рднाрдЧों рдоें рдмांрдЯा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै 1 - рд╕рди 1600 - 1765 2 - рд╕рди 1765 - 1885 3 - рд╕рди 1885 - 1919 4 - рд╕рди 1919 -1947 5 - рд╕рди 1947 -1950

1 - рд╕рди 1600 рд╕े 1765,рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХा рднाрд░рдд рдЖрдЧрдорди: рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा:

        16 рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдоें рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдоें рдорд╣ाрд░ाрдиी рдПрд▓िрдЬाрдмेрде рдХा рд╢ाрд╕рди рдеा।  рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдХो рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХा рд╕्рд╡рд░्рдгрдХाрд▓ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬрдирддा рд╕ुрдЦी рдПрд╡рдо рд╕ंрдкрди्рди рдеी। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рд╕ाрд╣рд╕िрдХ рд╕рдоुрдж्рд░ी рдпाрдд्рд░ाрдПं рдХрд░рдиा рдЖрд░ंрдн рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рдЗрд╕ी рд╕рдордп рд╡рд╣ां рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдХी рдЕрдкाрд░ рдзрди-рд╕ंрдкрдд्рддि рдЦрдмрд░ рдкрд╣ुंрдЪी।  рднाрд░рдд рд╡рд░्рд╖ рдХी рдзрди-рд╕ंрдкрдд्рддि рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдЕрднिрд▓ाрд╖ा рддрдеा рд╕рдоुрдж्рд░ी рдпाрдд्рд░ा рдХी рдЙрдоंрдЧ рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХो рднाрд░рдд рдХी рдУрд░ рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХिрдпा। рдХुрдЫ рд╕ाрд╣рд╕िрдХ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдиे рдПрдХ рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдЬो рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдИ। рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдорд╣ाрд░ाрдиी рдПрд▓िрдЬाрдмेрде рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी рдХिрдП рдЧрдП рдПрдХ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░  рдж्рд╡ाрд░ा рдХी рдЧрдИ рдЬिрд╕े рд╕рди 1600 рдИ.  рдХा рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдХंрдкрдиी рдХो рдкूрд░्рд╡ी рджेрд╢ों рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा। рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рдмंрдз рдХी рд╕рдорд╕्рдд рд╢рдХ्рддि рдПрдХ рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдФрд░ 24 рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рдПрдХ рдкрд░िрд╖рдж рдоें рдиिрд╣िрдд рдеी। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдПрд╡ं рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХो рдРрд╕े рдиिрдпрдоों, рдХाрдиूрдиों рдФрд░ рдЖрджेрд╢ों рдХो рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рдеा рдЬिрд╕рд╕े рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдПрд╡ं рдк्рд░рдмंрдзрди рдХो рд╕ुрдЪाрд░ू рд░ूрдк рд╕े рдЪрд▓ाрдпा рдЬा рд╕рдХे рддрдеा рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХो рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди рдоें рд░рдЦा рдЬा рд╕рдХे। рдХंрдкрдиी рдХो рдЗрди рдХाрдиूрдиों рдХा рдЙрд▓्рд▓ंрдШрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХो рджंрдб рджेрдиे рдХा рдк्рд░ाрдзिрдХाрд░ рднी рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдпрдж्рдпрдкि рдХंрдкрдиी рдХी рд╡िрдзाрдпिрдиी рд╢рдХ्рддि рдЕрдд्рдпंрдд рд╕ीрдоिрдд рдеी рдлिрд░ рднी рдЗрд╕рдХा рдмрдб़ा рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рдеा рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рдоें рд╡े рдмीрдЬ рдиिрд╣िрдд рдеे рдЬिрд╕рд╕े рдЕंрддрддोрдЧрдд्рд╡ा рдПंрдЧ्рд▓ो-рдЗंрдбिрдпрди рд╡िрдзि рд╕ंрд╣िрддाрдУं рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╣ुрдЖ।         рдХंрдкрдиी рдиे рднाрд░рдд рдоें рдЕрдиेрдХ рд╕्рдеाрдиों рдоें рдХाрд░рдЦाрдиों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी।  рднाрд░рдд рдоें рдХंрдкрдиी рдХा  рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓ा рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рд╕ूрд░рдд рдеा। рд╕ूрд░рдд рдоें рдХाрд░рдЦाрдиे рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рдиे рдХी рдЕрдиुрдорддि рдЙрди्рд╣ें рдоुрдЧрд▓ рдмाрджрд╢ाрд╣ рдЬрд╣ांрдЧीрд░ рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ рдеी।  рд╕ूрд░рдд рдоें рдХाрд░рдЦाрдиे рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдХाрд▓ांрддрд░ рдоें рдХंрдкрдиी рдиे рдоुंрдмрдИ, рдордж्рд░ाрд╕ рдФрд░ рдХोрд▓рдХाрддा рдоें рднी рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдП।  рдЗрди рдирдЧрд░ों рдХो рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдирдЧрд░ рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा। рдЗрдирдХा рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдк्рд░ेрд╕िрдбेंрдЯ рдПрд╡ं рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХрд░рддी рдеी। рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рднाрд░рдд рдоें рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рднाрд░рддीрдп рд╢ाрд╕рдХों рдХी рдЕрдиुрдорддि рд╕े рдХी рдеी рдХिрди्рддु рдзीрд░े-рдзीрд░े рдХंрдкрдиी рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдмрджрд▓рдиे рд▓рдЧा рдФрд░ рдпрд╣ рдкूрд░े рднाрд░рдд рдоें рдЕрдкрдиा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХा рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиे рд▓рдЧी। рднाрд░рдд рдоें рдПрдХ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рд╕ंрд╕्рдеा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ोрдХрд░ рдЙрд╕рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдиींрд╡ рдбाрд▓рдиे рдХा рдХाрдо рдХिрдпा। рдоिрд╕्рдЯрд░ рдЗрд▓्рдмрд░्рдЯ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░-  рдХंрдкрдиी рдХो рдЬो рднी рд░िрдпाрдпрддें рдоुрдЧрд▓ рд╢ाрд╕рдХों рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ рдеी, рдЙрди рд░िрдпाрдпрддों рдиे рдХंрдкрдиी рдХो рднाрд░рдд рдоें рд╕ंрд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░ рджिрдпा рдФрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдЗрд╕ рдХंрдкрдиी рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рджूрд╕рд░ी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХे рд╡िрд░ोрдз рдоें рдк्рд░ाрджेрд╢िрдХ рд╕ंрдк्рд░рднु рдмрди рдЧрдпा। рдЕंрдд рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рд╣ी рд╕ंрдкूрд░्рдг рдм्рд░िрдЯिрд╢ рднाрд░рдд рдоें рд╕ंрдк्рд░рднुрддा рд░рдЦрдиे рд▓рдЧा рдФрд░ рдЕрдзीрдирд╕्рде рджेрд╢ी рд░िрдпाрдпрддों рдХा рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдЕрдзिрдХाрд░ी рдмрди рдЧрдпा।

рд╕рди 1726 рдХा рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ -

        рд╕рди 1726 рдоें рдХंрдкрдиी рдХो рдПрдХ рдФрд░ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдХोрд▓рдХाрддा, рдоुंрдмрдИ рдФрд░ рдордж्рд░ाрд╕ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕िрдпों рдХे рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдФрд░ рдЙрдирдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХो рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा। рдпрд╣ рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХрджрдо рдеा। рдЕрдм рддрдХ рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдХंрдкрдиी рдХे рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рд╕्рдеिрдд рдиिрджेрд╢рдХ рдмोрд░्рдб рдХे рдкाрд╕ рдеी। рдпрд╣ рд▓ोрдЧ рднाрд░рдд рдХी рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рд╕े рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдЕрдирднिрдЬ्рдЮ рд╣ोрддे рдеे। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ 1726 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рдд рд╕्рдеिрдд рдХंрдкрдиी рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХो рдЙрдкрдиिрдпрдо, рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЕрдз्рдпाрджेрд╢ рдХो рдкाрд░िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЙрд▓्рд▓ंрдШрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХो рджंрдбिрдд рдХрд░рдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдк्рд░рджाрди рдХी рдЧрдпी, рдХिंрддु рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХी рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдкрд░ рджो рдоुрдЦ्рдп рдк्рд░рддिрдмंрдз рдеे- 1 -  рдпрд╣ рдХि рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдмрдиाрдП рдЧрдП рдХाрдиूрди рдЖंрдЧ्рд▓ рд╡िрдзि рдХे рдиिрдпрдоों рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рдиा рд╣ो, 2 -  рдпрд╣ рдХि рд╡े рдпुрдХ्рддिрдпुрдХ्рдд рд╣ों         рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдХाрдиूрди рддрдм рддрдХ рдк्рд░рднाрд╡ी рдирд╣ीं рд╣ोрддे рдеे рдЬрдм рддрдХ рдХि рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рд╕्рдеिрдд рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рдХी рд╕рднा рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдиुрдоोрджिрдд рдиा рдХрд░ рджिрдП рдЧрдП рд╣ों।         рдЕрднी рддрдХ рдХंрдкрдиी рдПрдХ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рд╕ंрд╕्рдеा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ी рдХाрд░्рдп рдХрд░ рд░рд╣ी рдеी।  рдЗрд╕े рд╢ाрд╕рдХ рдмрдирдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХा рдеा,  рдХिंрддु рдЗрд╕рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдХुрдЫ рдРрд╕ी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдШрдЯрдиाрдПं рдШрдЯी рдЬिрдирдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХंрдкрдиी рдиे рдЕрдкрдиा рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдЪोрд▓ा рдмрджрд▓ рджिрдпा рдФрд░ рдмंрдЧाрд▓ рдХा рд╢ाрд╕рди рдЙрд╕рдХे рд╣ाрдеों рдоें рдЖ рдЧрдпा। рдпрд╣ рдХाрд▓ рднाрд░рдд рдоें рдоुрдЧрд▓ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдкрддрди рдХाрд▓ рдеा। рдЙрд╕рдХी рд╢рдХ्рддि рд╕рдоाрдк्рддрдк्рд░ाрдп рд╣ो рдЪрд▓ी рдеी। рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдХा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдкूрд░ा рдкूрд░ा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдпा। рд╕рди 1757 рдИрд╕्рд╡ी рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдк्рд▓ाрд╕ी рдХी рд▓реЬाрдИ рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЕंрддिрдо рд╢ाрд╕рдХ рдирд╡ाрдм рд╕िрд░ाрдЬुрдж्рджौрд▓ा рдХो рд╣рд░ा рдХрд░ рдмंрдЧाрд▓ рдк्рд░ांрдд рдХे рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╢ाрд╕рдХ рдмрди рдмैрдаे। рдк्рд▓ाрд╕ी рдХी рдЬीрдд рд╕े рд╣ी рднाрд░рдд рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдиींрд╡ рдкрдб़ी। рд╕рди 1765 рдоें рдоुрдЧрд▓ рдмाрджрд╢ाрд╣ рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдиे рдХंрдкрдиी рдХो рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдХा рджीрд╡ाрди рдмрдиा рджिрдпा। рдЗрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдЗрди рдЗрд▓ाрдХों рдоें рдоाрд▓рдЧुрдЬाрд░ी рд╡рд╕ूрд▓рдиे рддрдеा рджीрд╡ाрдиी рди्рдпाрдп рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХी рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी рдХंрдкрдиी рдкрд░ рдЖ рдЧрдИ।  рдоिрд╕्рдЯрд░ рдИрд▓्рдмрд░्рдЯ  рдиे рдХрд╣ा рд╣ै рдХि рд╕рди 1765 рдИрд╕्рд╡ी рдХो рдЖंрдЧ्рд▓-рднाрд░рддीрдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХा рдпुрдЧ рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ рдХाрд▓ рд╕рдордЭा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ी рд╕рдордп рд╕े рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХा рднाрд░рдд рдоें рдк्рд░ाрджेрд╢िрдХ рд╕рдо्рдк्рд░рднुрддा рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХा рдХाрд▓ рдЖрд░ंрдн рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрдм рдХंрдкрдиी рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рд░ूрдк рдХो рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рдПрдХ рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╢ाрд╕рдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕ाрдордиे рдЖрдИ।