рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рд╡िрдХाрд╕ | рд╕рди 1858-1919 | рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рд╢ाрд╕рди рдХा рдЕंрдд
рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рд╡िрдХाрд╕ | рд╕рди 1765-1858 | рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा
рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рд╡िрдХाрд╕ | рд╕рди 1765-1858 | рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा
рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдкृрд╖्рдарднूрдоि рднाрдЧ 2 рдоें рд╣рдо рд╕рди् 1765 рд╕े рд╕рди् 1858 рддрдХ рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдкрд░ рдирдЬрд░ рдбाрд▓ेंрдЧे рдФрд░ рдпрд╣ рдЬाрдирдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░ेंрдЧे рдХि рдЗрди 93 рд╡рд░्рд╖ों рдоें рднाрд░рдд рдХे рдЕंрджрд░ рдХ्рдпा рдХुрдЫ рд╣ुрдЖ, рддो рд╕рдордп рд╡्рдпрд░्рде рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЪрд▓рддे рд╣ैं рдЕрдкрдиे рдордХрд╕рдж рдХी рдУрд░,
рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдкृрд╖्рдарднूрдоि : рд╕рди 1765 рд╕े рд╕рди् 1858 рддрдХ, рдпрд╣ी рд╡рд╣ рд╕рдордп рд╣ै рдЬрдм рднाрд░рдд рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ुрдИ, рдХैрд╕े? рдЖрдЗрдП рдЬाрдирддे рд╣ैं।
рд╕рди् 1773 рдХा рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ:
рджिрд╡ाрдиी рдЕрдиुрджाрди рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХंрдкрдиी рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдк्рд░ांрддों рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╢ाрд╕рдХ рдмрди рдЧрдИ। рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдк्рд░рджेрд╢ рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХंрдкрдиी рдХे рд╣ाрдеों рдоें рдЖ рдЬाрдиे рд╕े рдХंрдкрдиी рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ीрдЧрдг рд╕्рд╡рдЪ्рдЫंрдж рд╣ो рдЧрдП। рдЗрди рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд╢ाрд╕рди рдХी рдмाрдЧрдбोрд░ рдХंрдкрдиी рдХे рд╕ेрд╡рдХों рдкрд░ рд╣ी рдеी। рдХंрдкрдиी рдХे рд╕ेрд╡рдХों рдХो рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╡ेрддрди рдоिрд▓рддा рдеा। рдЙрди рд▓ोрдЧों рдиे рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдХा рдкूрд░ा-рдкूрд░ा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдпा рдФрд░ рднाрд░рддрд╡ाрд╕िрдпों рдХा рднрд░рдкूрд░ рд╢ोрд╖рдг рдХрд░рдиे рд▓рдЧे। рдЙрдирдХे рдЕंрджрд░ рдПрдХ рд╣ी рдзुрди рд▓рдЧी рд░рд╣рддी рдеी рдХि рд╡े рдХैрд╕े рднाрд░рдд рдоें рд▓ूрдЯ-рдЦрд╕ोрдЯ рдХрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдзрди рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рд▓े рдЬा рд╕рдХें। рд╕्рдеिрддि рдпрд╣ рдеी рдХि рдЬрд╣ां рдХंрдкрдиी рдХे рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдзрди рдЗрдХрдЯ्рдаा рдХрд░ рд░рд╣े рдеे, рд╡рд╣ी рдХंрдкрдиी рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдШाрдЯे рдоें рдЬा рд░рд╣ा рдеा। рдЗрд╕рд▓िрдП рдХंрдкрдиी рдиे рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рд╕े рдЛрдг рдХी рдоांрдЧ рдХी। рдЗрди рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдХे рдХाрд░рдг рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рддрдеा рд╡рд╣ां рдХे рд░ाрдЬрдиीрддिрдЬ्рдЮों рдХे рдорди рдоें рдпрд╣ рдзाрд░рдгा рдмрди рдЧрдИ рдеी рдХि рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ी рдЧрдб़рдмрдб़ी рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै। рдХंрдкрдиी рдХे рдЕрд╡рдХाрд╢ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХे рдЕрдоीрд░ рд╣ोрдХрд░ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рд▓ौрдЯрдиे рдФрд░ рдЙрдирдХी рдмрдв़рддी рд╣ुрдИ рдЕрдкрдХीрд░्рддि рдХी рдУрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдз्рдпाрди рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рд╣ुрдП рдмिрдиा рдиा рд░рд╣ рд╕рдХा। рдЙрдирдХो рдпрд╣ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ो рдЧрдпा рдХि рдЙрдирдХा рдзрди рдПрд╡ं рд╕ंрдкрдд्рддि рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рдХे рд╢ोрд╖рдг рдХा рд╣ी рдкрд░िрдгाрдо рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдХंрдкрдиी рдХे рдмрдв़рддे рд╣ुрдП рдПрд╡ं рд╡ैрднрд╡ рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдЙрдирдХो рдХंрдкрдиी рдХे рд░ाрдЬ्рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдорд╣рд╕ूрд╕ рд╣ुрдИ। рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХंрдкрдиी рдХे рдоाрдорд▓ों рдХी рдЬांрдЪ рдХे рд▓िрдП рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдиे рдПрдХ рдЧोрдкрдиीрдп рд╕рдоिрддि (Secret Committee) рдиिрдпुрдХ्рдд рдХी। рдЗрд╕ рд╕рдоिрддि рдиे рдЕрдкрдиी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдоें рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдЕрдиेрдХ рдХрдоिрдпां рдЦाрдоिрдпां рджिрдЦाрдИ рддрдеा рдЙрдирдХे рд╢ीрдШ्рд░ाрддिрд╢ीрдШ्рд░ рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕िрдлाрд░िрд╢ рдХी। рдЧोрдкрдиीрдп рд╕рдоिрддि рдХी рд╕िрдлाрд░िрд╢ों рдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ूрдк рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдиे рд╕рди 1773 рдоें рдПрдХ рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдкाрд░िрдд рдХिрдпा। рдЗрд╕ рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдж्рд╡ाрд░ा рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХिрдП рдЧрдП।
рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдРрдХ्рдЯ рдиे рднाрд░рдд рдоें рдПрдХ рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рд╢ाрд╕рди рдкрдж्рдзрддि рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी। рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдХे рдкाрд░िрдд рд╣ोрдиे рдХे рдкूрд░्рд╡ рдХोрд▓рдХाрддा, рдмंрдмрдИ рдФрд░ рдордж्рд░ाрд╕ рдХी рдк्рд░ेрд╕िрдбेंрд╢िрдпां рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдЕрд▓рдЧ рддрдеा рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╣ोрддी рдеी। рдЙрдирдХा рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ोрддा рдеा рдЬो рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХी рд╕्рдеिрддि рдиिрджेрд╢рдХ рдмोрд░्рдб рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдд्рддрд░рджाрдИ рдеी। рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдХी।
рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдХाрд░्рдп рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХрд░рддी рдеी। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдоें рдЪाрд░ рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рдеे। рдк्рд░рдердо рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЪाрд░ рд╕рднाрд╕рджों рдХा рдиाрдоांрдХрди рдПрдХ्рдЯ рдоें рд╣ी рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। рд╕ंрдкूрд░्рдг рдХोрд▓рдХाрддा рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХा рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рддрдеा рд╕ैрдиिрдХ рд╢рдХ्рддि рдЗрд╕ी рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рдиिрд╣िрдд рдеी। рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдХे рджीрд╡ाрдиी рдЗрд▓ाрдХों рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рднी рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХो рд╣ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдХрд▓рдХрдд्рддे рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдмंрдмрдИ рдФрд░ рдордж्рд░ाрд╕ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХी рд╕рд░рдХाрд░ों рдХो рд╢ांрддि рдПрд╡ं рдпुрдж्рдз рд╕ंрдмंрдзी рдоाрдорд▓ों рдоें рдЖрджेрд╢ рджेрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा।
рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХो рдХंрдкрдиी рдХे рдлोрд░्рдЯ рд╡िрд▓िрдпрдо рд╕ेрдЯेрд▓рдоेंрдЯ рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдПрд╡ं рди्рдпाрдп рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рд▓िрдП рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдХोрд▓рдХाрддा рдоें рдПрдХ рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рднी рдХी। рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХो рджीрд╡ाрдиी, рдлौрдЬрджाрд░ी, рдиौрд╕ेрдиा рддрдеा рдзाрд░्рдоिрдХ рдоाрдорд▓ों рдоें рдХ्рд╖ेрдд्рд░ाрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдЗрдирдоें рдПрдХ рдоुрдЦ्рдп рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рддрдеा рддीрди рдЕрдкрд░ рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рд╣ोрддे рдеे। рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ों рдХो рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░ी рдХे рдХाрд░्рдп рдХा 5 рд╡рд░्рд╖ рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ोрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдеा। рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХे рдиिрд░्рдгрдп рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЕрдкीрд▓ рдк्рд░िрд╡ी рдХौंрд╕िрд▓ рдоें рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рдеी।
1781 рдХा рдПрдХ्рдЯ рдСрдл़ рд╕ेрдЯрд▓рдоेंрдЯ рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдХी рдд्рд░ुрдЯिрдпों рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдкाрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдХोрд▓рдХाрддा рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд▓िрдП рднी рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдм рдХोрд▓рдХाрддा рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХे рджो рд╕्рд░ोрдд рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдП। рд╡рд╣ рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдХे рдЕрдзीрди рдХोрд▓рдХाрддा рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХे рд▓िрдП рддрдеा рдПрдХ्рдЯ рдСрдл़ рд╕ेрдЯрд▓рдоेंрдЯ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдХे рджीрд╡ाрдиी рдк्рд░рджेрд╢ों рдХे рд▓िрдП рдХाрдиूрди рдмрдиा рд╕рдХрддी рдеी।
рдПрдХ्рдЯ рдСрдл़ рд╕ेрдЯрд▓рдоेंрдЯ рдХे рдкाрд╕ рд╣ोрдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рднी рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рдмंрдз рдоें рдЙрдЪिрдд рд╕ुрдзाрд░ рдиा рд╣ो рд╕рдХा। рдЕрддः рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдЕрдкрдиे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХो рдмрдв़ाрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े 1784 рдоें рдкिрдЯ्рд╕ рдЗंрдбिрдпा рдПрдХ्рдЯ рдкाрд░िрдд рдХिрдпा। рдЗрд╕рдоें рдХंрдкрдиी рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдФрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдХाрд░्рдп-рдХрд▓ाрдкों рдХो рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдкृрдердХ рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрд╕ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХाрд░्рдпों рдХा рдк्рд░рдмंрдз рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рдХे рд╣ाрде рдоें рд╣ी рд░рд╣рдиे рджिрдпा рдкрд░ंрддु рдЗрд╕рдХे рдКрдкрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдПрд╡ं рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдмोрд░्рдб рдЖрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░ рджी। рдмोрд░्рдб рдЖрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХा рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХрд░рддा рдеा। рдкूрд░्рд╡ी рджेрд╢ों рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢ों рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХे рдКрдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рддрдеा рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХा рднाрд░ рдмोрд░्рдб рдСрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдкрд░ рдеा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднाрд░рддीрдп рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢ рдХे рджो рд╢ाрд╕рдХ рд╣ो рдЧрдП। рдПрдХ- рдХंрдкрдиी рдХा рдиिрджेрд╢рдХ рдмोрд░्рдб, рдФрд░ рджूрд╕рд░ा- рдмोрд░्рдб рдСрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рдо्рд░ाрдЯ। рдЗрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рдХी рд╢рдХ्рддि рдХाрдлी рдШрдЯ рдЧрдИ рдФрд░ рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдмреЭ рдЧрдпा। рдкрд░ंрддु рдЕрднी рднी рдиिрджेрд╢рдХों рдХो рдХाрдлी рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеे। рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдЕрдкрдиे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд╕े рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рдирд╣ीं рдеी рдЗрд╕рд▓िрдП рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдмрдв़ाрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рдЕрдиेрдХ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдкाрд░िрдд рдХрд░рддी рд░рд╣ी। рд╕рди 1793 рдХे рдЪाрд░्рдЯрд░ рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рдЕрд╡рдзि рдХो 20 рд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓िрдП рдФрд░ рдмрдв़ा рджिрдпा।
рд╕рди 1813 рдХा рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ :
1813 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдЕрдкрдиे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХो рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдмрдв़ा рджिрдпा। рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХंрдкрдиी рдХा рднाрд░рдд рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рд╕рднी рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдиिрд╡ाрд╕िрдпों рдХो рднाрд░рдд рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рдЫूрдЯ рджे рджी рдЧрдИ। рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдп рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдпрд╣ рдХिрдпा рдХि рдЙрд╕рдиे рдХрд▓рдХрдд्рддा, рдмंрдмрдИ рдФрд░ рдордж्рд░ाрд╕ рдХी рд╕рд░рдХाрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рдмрдиाрдП рдЧрдП рдХाрдиूрдиों рдХा рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдиुрдоोрджрди рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдмрдиा рджिрдпा।
рд╕рди 1833 рдХा рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ :
1833 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рджेрд╢ рдХी рд╢ाрд╕рди рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें рдЕрдиेрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХिрдП। рдпрд╣ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рднाрд░рдд рдоें рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рд╢ाрд╕рди рдХा рдЕंрдд рдХрд░рдиे рдФрд░ рдПрдХ рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╢ाрд╕рди рдк्рд░рдгाрд▓ी рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рдеा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдЕрдд्рдпंрдд рд╡्рдпाрдкрдХ рдПрд╡ं рджूрд░рдЧाрдоी рдеा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХे рдкрд░िрд╖рдж рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдПрд╡ं рдЕрдзिрдХाрд░ों рдоें рдХाрдлी рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрд╕рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрд░рдд рдХा рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдмрдиा рджिрдпा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рджेрд╢ рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдХेंрдж्рд░ीрдХрд░рдг рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдоें рдПрдХ рдФрд░ рд╕рджрд╕्рдп рдмрдв़ा рджिрдпा рдЧрдпा рдЬिрд╕े “рд▓ा рдоेंрдмрд░” рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा। рд▓ा рдоेंрдмрд░ рдХेрд╡рд▓ рдХाрдиूрдиी рдоाрдорд▓ों рдоें рд╕рд▓ाрд╣ рджेрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рдеा। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рдХंрдкрдиी рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╕рднी рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों, рд╕рднी рди्рдпाрдпाрд▓рдпों, рд╕рднी рд╕्рдеाрдиों рддрдеा рд╕рднी рд╡рд╕्рддुрдУं рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рдордж्рд░ाрд╕ рддрдеा рдмंрдмрдИ рдХी рдкрд░िрд╖рджों рдХा рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдкрд░ рднी рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рддिрдмंрдз рд▓рдЧा рджिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХे рднाрд░рддीрдп рд╕рд░рдХाрд░ рдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд░рдЦрдиे рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рдХो рднी рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦा। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдкाрд░िрдд рдХाрдиूрдиों рдХो рд╕ंрд╕рдж рдЕрд╕्рд╡ीрдХृрдд рдХрд░ рд╕рдХрддी рдеी рдФрд░ рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡рдпं рдХाрдиूрди рдмрдиा рд╕рдХрддी рдеी। рдЕрддः рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХे рдХेंрдж्рд░ीрдХрд░рдг рдХी рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХिрдпा рдеा, рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рдХो рд╕ंрдкूрд░्рдг рдм्рд░िрдЯिрд╢ рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдХे рдЙрд╕े рдкूрд░ा рдХрд░ рджिрдпा।
1837 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХे рдкूрд░्рд╡ рдиिрд░्рдоिрдд рдХाрдиूрдиों рдХो рд░ेрдЧुрд▓ेрд╢рди рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा, рдХिंрддु рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдкाрд░िрдд рдХिрдП рдЧрдП рдХाрдиूрдиों рдХो рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा। рднाрд░рддीрдп рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдмрдиाрдП рдЧрдП рдХाрдиूрди рднी рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХे рдХाрдиूрдиों рдХी рддрд░рд╣ рд╣ी рдоाрди्рдп рд╣ोрддे рдеे।
рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдоें рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рднी рдЙрдкрдмंрдз рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 87 рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдпрд╣ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХी рдЧрдИ рдХि рдХोрдИ рднी рднाрд░рддीрдп рдХेрд╡рд▓ рдзрд░्рдо, рдЬрди्рдо рд╕्рдеाрди,рдоूрд▓ рд╡ंрд╢, рдФрд░ рд╡рд░्рдг рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдЕрдпोрдЧ्рдп рдирд╣ीं рд╕рдордЭा рдЬाрдПрдЧा рдФрд░ рджाрд╕ рдк्рд░рдеा рд╕рдоूрд▓ рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджी рдЧрдИ। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рдПрдХ рд╡िрдзि рдЖрдпोрдЧ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рднाрд░рддीрдп рд╡िрдзिрдпों рдХे рд╕ंрд╣िрддाрдХрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдердо рд╡िрдзि рдЖрдпोрдЧ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдЗрд╕ी рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдХी рдЧрдИ рдеी।
рд╕рди् 1853 рдХा рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ :
рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдХाрд░्рдпрдХाрд░िрдгी рдФрд░ рд╡िрдзाрдпिрдиी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХो рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрджрдо рдЙрдаाрдпा। рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдЕрд▓рдЧ рд╡िрдзाрдпिрдиी рдкрд░िрд╖рдж рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рд╣ुрдИ। рдмंрдЧाрд▓ рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдирдпा рд▓ेрдл्рдЯिрдиेंрдЯ рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬो рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдХाрд░्рдп рд╕ंрднाрд▓рддा рдеा। рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдоें 12 рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рдеे। рдХрдоांрдбрд░ рдЗрди рдЪीрдл, рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓, рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдХाрдЙंрд╕िрд▓ рдХे рдЪाрд░ рд╕рджрд╕्рдп, 6 рдФрд░ рд╡िрдзाрдпрдХ рд╕рджрд╕्рдп рд╡िрдзाрдпिрдиी рдкрд░िрд╖рдж рдХे рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рдеे। рдЕрди्рдп 6 рд╕рджрд╕्рдпों рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЪीрдл рдЬрд╕्рдЯिрд╕, рдХोрд▓рдХाрддा рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХा рди्рдпाрдпाрдзीрд╢, рдФрд░ рдмंрдЧाрд▓, рдордж्рд░ाрд╕ рдоुंрдмрдИ рдФрд░ рдЖрдЧрд░ा рдЪाрд░ рдк्рд░ांрддों рдХे рдк्рд░рддिрдиिрдзि рд╢ाрдоिрд▓ рдеे। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рднाрд░рддीрдп рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдоें рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХा рд╕िрдж्рдзांрдд рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХिрдпा рдЧрдпा। рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдХा рдоुрдЦ्рдп рдХाрд░्рдп рджेрд╢ рдХे рд▓िрдП рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиा рдеा। рд╡िрдзाрдпिрдиी рдкрд░िрд╖рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдкाрд░िрдд рд╡िрдзेрдпрдХों рдХो рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдиाрдоंрдЬूрд░ рдХрд░ рд╕рдХрддा рдеा, рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рдкрд░िрд╖рдж рдХी рд╕рднा рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд░рд╣ा рд╣ो рдпा рдирд╣ीं। рд╕рди 1853 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╡िрдзाрди рдоंрдбрд▓ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी। рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиा рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХाрд░्рдп рдоाрдиा рдЧрдпा рдЬिрд╕рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢ेрд╖ рддंрдд्рд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рдеी। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рд╕े рднाрд░рдд рдоें рдХी рдЧрдИ рдиिрдпुрдХ्рддिрдпों рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдЕрдзिрдХाрд░ рдЫीрди рд▓िрдП। рдЗрд╕рд╕े рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХो рдХाрдлी рдЭрдЯрдХा рд▓рдЧा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рднाрд░рддीрдп рд╢ाрд╕рди рдХो рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХो рд╣рд╕्рддांрддрд░िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдоाрд░्рдЧ рдк्рд░рд╢рд╕्рдд рдХрд░ рджिрдпा। рд╕рди 1857 рдХे рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдиे рдЗрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдФрд░ рддेрдЬ рдЧрддि рдк्рд░рджाрди рдХी рдФрд░ рднाрд░рдд рд╕े рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХा рд╢ाрд╕рди рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा।
рд╕рди् 1773 рдХा рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ:
рджिрд╡ाрдиी рдЕрдиुрджाрди рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХंрдкрдиी рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдк्рд░ांрддों рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╢ाрд╕рдХ рдмрди рдЧрдИ। рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдк्рд░рджेрд╢ рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХंрдкрдиी рдХे рд╣ाрдеों рдоें рдЖ рдЬाрдиे рд╕े рдХंрдкрдиी рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ीрдЧрдг рд╕्рд╡рдЪ्рдЫंрдж рд╣ो рдЧрдП। рдЗрди рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд╢ाрд╕рди рдХी рдмाрдЧрдбोрд░ рдХंрдкрдиी рдХे рд╕ेрд╡рдХों рдкрд░ рд╣ी рдеी। рдХंрдкрдиी рдХे рд╕ेрд╡рдХों рдХो рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╡ेрддрди рдоिрд▓рддा рдеा। рдЙрди рд▓ोрдЧों рдиे рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдХा рдкूрд░ा-рдкूрд░ा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдпा рдФрд░ рднाрд░рддрд╡ाрд╕िрдпों рдХा рднрд░рдкूрд░ рд╢ोрд╖рдг рдХрд░рдиे рд▓рдЧे। рдЙрдирдХे рдЕंрджрд░ рдПрдХ рд╣ी рдзुрди рд▓рдЧी рд░рд╣рддी рдеी рдХि рд╡े рдХैрд╕े рднाрд░рдд рдоें рд▓ूрдЯ-рдЦрд╕ोрдЯ рдХрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдзрди рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рд▓े рдЬा рд╕рдХें। рд╕्рдеिрддि рдпрд╣ рдеी рдХि рдЬрд╣ां рдХंрдкрдиी рдХे рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдзрди рдЗрдХрдЯ्рдаा рдХрд░ рд░рд╣े рдеे, рд╡рд╣ी рдХंрдкрдиी рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдШाрдЯे рдоें рдЬा рд░рд╣ा рдеा। рдЗрд╕рд▓िрдП рдХंрдкрдиी рдиे рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рд╕े рдЛрдг рдХी рдоांрдЧ рдХी। рдЗрди рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдХे рдХाрд░рдг рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рддрдеा рд╡рд╣ां рдХे рд░ाрдЬрдиीрддिрдЬ्рдЮों рдХे рдорди рдоें рдпрд╣ рдзाрд░рдгा рдмрди рдЧрдИ рдеी рдХि рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ी рдЧрдб़рдмрдб़ी рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै। рдХंрдкрдиी рдХे рдЕрд╡рдХाрд╢ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХे рдЕрдоीрд░ рд╣ोрдХрд░ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рд▓ौрдЯрдиे рдФрд░ рдЙрдирдХी рдмрдв़рддी рд╣ुрдИ рдЕрдкрдХीрд░्рддि рдХी рдУрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдз्рдпाрди рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рд╣ुрдП рдмिрдиा рдиा рд░рд╣ рд╕рдХा। рдЙрдирдХो рдпрд╣ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ो рдЧрдпा рдХि рдЙрдирдХा рдзрди рдПрд╡ं рд╕ंрдкрдд्рддि рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рдХे рд╢ोрд╖рдг рдХा рд╣ी рдкрд░िрдгाрдо рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдХंрдкрдиी рдХे рдмрдв़рддे рд╣ुрдП рдПрд╡ं рд╡ैрднрд╡ рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдЙрдирдХो рдХंрдкрдиी рдХे рд░ाрдЬ्рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдорд╣рд╕ूрд╕ рд╣ुрдИ। рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХंрдкрдиी рдХे рдоाрдорд▓ों рдХी рдЬांрдЪ рдХे рд▓िрдП рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдиे рдПрдХ рдЧोрдкрдиीрдп рд╕рдоिрддि (Secret Committee) рдиिрдпुрдХ्рдд рдХी। рдЗрд╕ рд╕рдоिрддि рдиे рдЕрдкрдиी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдоें рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдЕрдиेрдХ рдХрдоिрдпां рдЦाрдоिрдпां рджिрдЦाрдИ рддрдеा рдЙрдирдХे рд╢ीрдШ्рд░ाрддिрд╢ीрдШ्рд░ рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕िрдлाрд░िрд╢ рдХी। рдЧोрдкрдиीрдп рд╕рдоिрддि рдХी рд╕िрдлाрд░िрд╢ों рдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ूрдк рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдиे рд╕рди 1773 рдоें рдПрдХ рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдкाрд░िрдд рдХिрдпा। рдЗрд╕ рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдж्рд╡ाрд░ा рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХिрдП рдЧрдП। рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдРрдХ्рдЯ рдиे рднाрд░рдд рдоें рдПрдХ рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рд╢ाрд╕рди рдкрдж्рдзрддि рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी। рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдХे рдкाрд░िрдд рд╣ोрдиे рдХे рдкूрд░्рд╡ рдХोрд▓рдХाрддा, рдмंрдмрдИ рдФрд░ рдордж्рд░ाрд╕ рдХी рдк्рд░ेрд╕िрдбेंрд╢िрдпां рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдЕрд▓рдЧ рддрдеा рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╣ोрддी рдеी। рдЙрдирдХा рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ोрддा рдеा рдЬो рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХी рд╕्рдеिрддि рдиिрджेрд╢рдХ рдмोрд░्рдб рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдд्рддрд░рджाрдИ рдеी। рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдХी। рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдХाрд░्рдп рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХрд░рддी рдеी। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдоें рдЪाрд░ рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рдеे। рдк्рд░рдердо рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЪाрд░ рд╕рднाрд╕рджों рдХा рдиाрдоांрдХрди рдПрдХ्рдЯ рдоें рд╣ी рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। рд╕ंрдкूрд░्рдг рдХोрд▓рдХाрддा рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХा рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рддрдеा рд╕ैрдиिрдХ рд╢рдХ्рддि рдЗрд╕ी рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рдиिрд╣िрдд рдеी। рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдХे рджीрд╡ाрдиी рдЗрд▓ाрдХों рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рднी рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХो рд╣ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдХрд▓рдХрдд्рддे рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдмंрдмрдИ рдФрд░ рдордж्рд░ाрд╕ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХी рд╕рд░рдХाрд░ों рдХो рд╢ांрддि рдПрд╡ं рдпुрдж्рдз рд╕ंрдмंрдзी рдоाрдорд▓ों рдоें рдЖрджेрд╢ рджेрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдХो рдХंрдкрдиी рдХे рдлोрд░्рдЯ рд╡िрд▓िрдпрдо рд╕ेрдЯेрд▓рдоेंрдЯ рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдПрд╡ं рди्рдпाрдп рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рд▓िрдП рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдХोрд▓рдХाрддा рдоें рдПрдХ рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рднी рдХी। рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХो рджीрд╡ाрдиी, рдлौрдЬрджाрд░ी, рдиौрд╕ेрдиा рддрдеा рдзाрд░्рдоिрдХ рдоाрдорд▓ों рдоें рдХ्рд╖ेрдд्рд░ाрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдЗрдирдоें рдПрдХ рдоुрдЦ्рдп рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рддрдеा рддीрди рдЕрдкрд░ рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рд╣ोрддे рдеे। рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ों рдХो рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░ी рдХे рдХाрд░्рдп рдХा 5 рд╡рд░्рд╖ рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ोрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдеा। рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХे рдиिрд░्рдгрдп рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЕрдкीрд▓ рдк्рд░िрд╡ी рдХौंрд╕िрд▓ рдоें рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рдеी। 1781 рдХा рдПрдХ्рдЯ рдСрдл़ рд╕ेрдЯрд▓рдоेंрдЯ рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдХी рдд्рд░ुрдЯिрдпों рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдкाрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдХोрд▓рдХाрддा рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд▓िрдП рднी рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдм рдХोрд▓рдХाрддा рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХे рджो рд╕्рд░ोрдд рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдП। рд╡рд╣ рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдХे рдЕрдзीрди рдХोрд▓рдХाрддा рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХे рд▓िрдП рддрдеा рдПрдХ्рдЯ рдСрдл़ рд╕ेрдЯрд▓рдоेंрдЯ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдХे рджीрд╡ाрдиी рдк्рд░рджेрд╢ों рдХे рд▓िрдП рдХाрдиूрди рдмрдиा рд╕рдХрддी рдеी। рдПрдХ्рдЯ рдСрдл़ рд╕ेрдЯрд▓рдоेंрдЯ рдХे рдкाрд╕ рд╣ोрдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рднी рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рдмंрдз рдоें рдЙрдЪिрдд рд╕ुрдзाрд░ рдиा рд╣ो рд╕рдХा। рдЕрддः рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдЕрдкрдиे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХो рдмрдв़ाрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े 1784 рдоें рдкिрдЯ्рд╕ рдЗंрдбिрдпा рдПрдХ्рдЯ рдкाрд░िрдд рдХिрдпा। рдЗрд╕рдоें рдХंрдкрдиी рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдФрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдХाрд░्рдп-рдХрд▓ाрдкों рдХो рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдкृрдердХ рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрд╕ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХाрд░्рдпों рдХा рдк्рд░рдмंрдз рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рдХे рд╣ाрде рдоें рд╣ी рд░рд╣рдиे рджिрдпा рдкрд░ंрддु рдЗрд╕рдХे рдКрдкрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдПрд╡ं рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдмोрд░्рдб рдЖрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░ рджी। рдмोрд░्рдб рдЖрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХा рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХрд░рддा рдеा। рдкूрд░्рд╡ी рджेрд╢ों рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢ों рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХे рдКрдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рддрдеा рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХा рднाрд░ рдмोрд░्рдб рдСрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдкрд░ рдеा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднाрд░рддीрдп рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢ рдХे рджो рд╢ाрд╕рдХ рд╣ो рдЧрдП। рдПрдХ- рдХंрдкрдиी рдХा рдиिрджेрд╢рдХ рдмोрд░्рдб, рдФрд░ рджूрд╕рд░ा- рдмोрд░्рдб рдСрдл рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рдо्рд░ाрдЯ। рдЗрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рдХी рд╢рдХ्рддि рдХाрдлी рдШрдЯ рдЧрдИ рдФрд░ рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдмреЭ рдЧрдпा। рдкрд░ंрддु рдЕрднी рднी рдиिрджेрд╢рдХों рдХो рдХाрдлी рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеे। рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдЕрдкрдиे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд╕े рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рдирд╣ीं рдеी рдЗрд╕рд▓िрдП рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдмрдв़ाрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рдЕрдиेрдХ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдкाрд░िрдд рдХрд░рддी рд░рд╣ी। рд╕рди 1793 рдХे рдЪाрд░्рдЯрд░ рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рдЕрд╡рдзि рдХो 20 рд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓िрдП рдФрд░ рдмрдв़ा рджिрдпा।
рд╕рди 1813 рдХा рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ : 1813 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рдКрдкрд░ рдЕрдкрдиे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХो рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдмрдв़ा рджिрдпा। рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХंрдкрдиी рдХा рднाрд░рдд рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рд╕рднी рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдиिрд╡ाрд╕िрдпों рдХो рднाрд░рдд рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рдЫूрдЯ рджे рджी рдЧрдИ। рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдп рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдпрд╣ рдХिрдпा рдХि рдЙрд╕рдиे рдХрд▓рдХрдд्рддा, рдмंрдмрдИ рдФрд░ рдордж्рд░ाрд╕ рдХी рд╕рд░рдХाрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рдмрдиाрдП рдЧрдП рдХाрдиूрдиों рдХा рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдиुрдоोрджрди рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдмрдиा рджिрдпा।
рд╕рди 1833 рдХा рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ : 1833 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рджेрд╢ рдХी рд╢ाрд╕рди рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें рдЕрдиेрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХिрдП। рдпрд╣ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рднाрд░рдд рдоें рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рд╢ाрд╕рди рдХा рдЕंрдд рдХрд░рдиे рдФрд░ рдПрдХ рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╢ाрд╕рди рдк्рд░рдгाрд▓ी рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рдеा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдЕрдд्рдпंрдд рд╡्рдпाрдкрдХ рдПрд╡ं рджूрд░рдЧाрдоी рдеा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХे рдкрд░िрд╖рдж рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдПрд╡ं рдЕрдзिрдХाрд░ों рдоें рдХाрдлी рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрд╕рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрд░рдд рдХा рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдмрдиा рджिрдпा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рджेрд╢ рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдХेंрдж्рд░ीрдХрд░рдг рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдоें рдПрдХ рдФрд░ рд╕рджрд╕्рдп рдмрдв़ा рджिрдпा рдЧрдпा рдЬिрд╕े “рд▓ा рдоेंрдмрд░” рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा। рд▓ा рдоेंрдмрд░ рдХेрд╡рд▓ рдХाрдиूрдиी рдоाрдорд▓ों рдоें рд╕рд▓ाрд╣ рджेрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рдеा। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рдХंрдкрдиी рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╕рднी рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों, рд╕рднी рди्рдпाрдпाрд▓рдпों, рд╕рднी рд╕्рдеाрдиों рддрдеा рд╕рднी рд╡рд╕्рддुрдУं рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рдордж्рд░ाрд╕ рддрдеा рдмंрдмрдИ рдХी рдкрд░िрд╖рджों рдХा рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдкрд░ рднी рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рддिрдмंрдз рд▓рдЧा рджिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХे рднाрд░рддीрдп рд╕рд░рдХाрд░ рдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд░рдЦрдиे рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рдХो рднी рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦा। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдкрд░िрд╖рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдкाрд░िрдд рдХाрдиूрдиों рдХो рд╕ंрд╕рдж рдЕрд╕्рд╡ीрдХृрдд рдХрд░ рд╕рдХрддी рдеी рдФрд░ рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡рдпं рдХाрдиूрди рдмрдиा рд╕рдХрддी рдеी। рдЕрддः рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯिंрдЧ рдПрдХ्рдЯ рдиे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХे рдХेंрдж्рд░ीрдХрд░рдг рдХी рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХिрдпा рдеा, рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рдХो рд╕ंрдкूрд░्рдг рдм्рд░िрдЯिрд╢ рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдХे рдЙрд╕े рдкूрд░ा рдХрд░ рджिрдпा। 1837 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХे рдкूрд░्рд╡ рдиिрд░्рдоिрдд рдХाрдиूрдиों рдХो рд░ेрдЧुрд▓ेрд╢рди рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा, рдХिंрддु рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдкाрд░िрдд рдХिрдП рдЧрдП рдХाрдиूрдиों рдХो рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा। рднाрд░рддीрдп рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдмрдиाрдП рдЧрдП рдХाрдиूрди рднी рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХे рдХाрдиूрдиों рдХी рддрд░рд╣ рд╣ी рдоाрди्рдп рд╣ोрддे рдеे। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдоें рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рднी рдЙрдкрдмंрдз рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 87 рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдпрд╣ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХी рдЧрдИ рдХि рдХोрдИ рднी рднाрд░рддीрдп рдХेрд╡рд▓ рдзрд░्рдо, рдЬрди्рдо рд╕्рдеाрди,рдоूрд▓ рд╡ंрд╢, рдФрд░ рд╡рд░्рдг рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдЕрдпोрдЧ्рдп рдирд╣ीं рд╕рдордЭा рдЬाрдПрдЧा рдФрд░ рджाрд╕ рдк्рд░рдеा рд╕рдоूрд▓ рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджी рдЧрдИ। рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХो рдПрдХ рд╡िрдзि рдЖрдпोрдЧ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рднाрд░рддीрдп рд╡िрдзिрдпों рдХे рд╕ंрд╣िрддाрдХрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдердо рд╡िрдзि рдЖрдпोрдЧ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдЗрд╕ी рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдХी рдЧрдИ рдеी।
рд╕рди् 1853 рдХा рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ : рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдХाрд░्рдпрдХाрд░िрдгी рдФрд░ рд╡िрдзाрдпिрдиी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХो рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрджрдо рдЙрдаाрдпा। рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдЕрд▓рдЧ рд╡िрдзाрдпिрдиी рдкрд░िрд╖рдж рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рд╣ुрдИ। рдмंрдЧाрд▓ рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдирдпा рд▓ेрдл्рдЯिрдиेंрдЯ рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬो рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХा рдХाрд░्рдп рд╕ंрднाрд▓рддा рдеा। рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдоें 12 рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рдеे। рдХрдоांрдбрд░ рдЗрди рдЪीрдл, рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓, рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдХाрдЙंрд╕िрд▓ рдХे рдЪाрд░ рд╕рджрд╕्рдп, 6 рдФрд░ рд╡िрдзाрдпрдХ рд╕рджрд╕्рдп рд╡िрдзाрдпिрдиी рдкрд░िрд╖рдж рдХे рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рдеे। рдЕрди्рдп 6 рд╕рджрд╕्рдпों рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЪीрдл рдЬрд╕्рдЯिрд╕, рдХोрд▓рдХाрддा рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХा рди्рдпाрдпाрдзीрд╢, рдФрд░ рдмंрдЧाрд▓, рдордж्рд░ाрд╕ рдоुंрдмрдИ рдФрд░ рдЖрдЧрд░ा рдЪाрд░ рдк्рд░ांрддों рдХे рдк्рд░рддिрдиिрдзि рд╢ाрдоिрд▓ рдеे। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рднाрд░рддीрдп рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдоें рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХा рд╕िрдж्рдзांрдд рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХिрдпा рдЧрдпा। рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдХा рдоुрдЦ्рдп рдХाрд░्рдп рджेрд╢ рдХे рд▓िрдП рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиा рдеा। рд╡िрдзाрдпिрдиी рдкрд░िрд╖рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдкाрд░िрдд рд╡िрдзेрдпрдХों рдХो рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдиाрдоंрдЬूрд░ рдХрд░ рд╕рдХрддा рдеा, рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рдкрд░िрд╖рдж рдХी рд╕рднा рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд░рд╣ा рд╣ो рдпा рдирд╣ीं। рд╕рди 1853 рдХे рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╡िрдзाрди рдоंрдбрд▓ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी। рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиा рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХाрд░्рдп рдоाрдиा рдЧрдпा рдЬिрд╕рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢ेрд╖ рддंрдд्рд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рдеी। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рд╕े рднाрд░рдд рдоें рдХी рдЧрдИ рдиिрдпुрдХ्рддिрдпों рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдЕрдзिрдХाрд░ рдЫीрди рд▓िрдП। рдЗрд╕рд╕े рдХंрдкрдиी рдХे рдиिрджेрд╢рдХों рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХो рдХाрдлी рдЭрдЯрдХा рд▓рдЧा। рдЗрд╕ рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдиे рднाрд░рддीрдп рд╢ाрд╕рди рдХो рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХो рд╣рд╕्рддांрддрд░िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдоाрд░्рдЧ рдк्рд░рд╢рд╕्рдд рдХрд░ рджिрдпा। рд╕рди 1857 рдХे рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдиे рдЗрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдФрд░ рддेрдЬ рдЧрддि рдк्рд░рджाрди рдХी рдФрд░ рднाрд░рдд рд╕े рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХा рд╢ाрд╕рди рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा।